Alabama

Alabama
bandera d'Alabama escudu d'armes d'Alabama
Alministración
País	Estaos Xuníos d'América
ISO 3166-2	US-AL
Tipu d'entidá	Estaos d'Estaos Xuníos
Capital	Montgomery, Cahaba (es) y Tuscaloosa
Gobernadora d'Alabama	Kay Ivey
Nome llocal	State of Alabama (en)
Llingües oficiales	inglés
División	ver condáu d'Autauga, condáu de Baldwin, condáu de Barbour, condáu de Bibb, condáu de Blount, condáu de Bullock, condáu de Butler, condáu de Calhoun, condáu de Chambers, condáu de Cherokee, condáu de Chilton, condáu de Choctaw, condáu de Clarke, condáu de Clay, condáu de Cleburne, condáu de Coffee, condáu de Colbert, condáu de Conecuh, condáu de Coosa, condáu de Covington, condáu de Crenshaw, condáu de Cullman, condáu de Dale, condáu de Dallas, condáu de DeKalb, condáu d'Elmore, condáu d'Escambia, condáu d'Etowah, condáu de Fayette, condáu de Franklin, condáu de Geneva, condáu de Greene, condáu de Hale, condáu de Henry, condáu de Houston, condáu de Jackson, condáu de Jefferson, condáu de Lamar, condáu de Lauderdale, condáu de Lawrence, condáu de Lee, condáu de Limestone, condáu de Lowndes, condáu de Macon, condáu de Madison, condáu de Marengo, condáu de Marion, condáu de Marshall, condáu de Mobile, condáu de Monroe, condáu de Montgomery, condáu de Morgan, condáu de Perry, condáu de Pickens, condáu de Pike, condáu de Randolph, condáu de Russell, condáu de St. Clair, condáu de Shelby, condáu de Sumter, condáu de Talladega, condáu de Tallapoosa, condáu de Tuscaloosa, condáu de Walker, condáu de Washington, condáu de Wilcox y condáu de Winston
Xeografía
Coordenaes	32°42′N 86°42′W / 32.7°N 86.7°O / 32.7; -86.7
Superficie	135765 km²
Llenda con	Florida, Georgia, Tennessee y Mississippi
Puntu más altu	Cheaha Mountain (en)
Puntu más baxu	golfu de Méxicu
Altitú media	152 m
Demografía
Población	5 024 279 hab. (1r abril 2020)
Densidá	37,01 hab/km²
Viviendes	1 888 504 (31 avientu 2020)
Más información
Estaya horaria	UTC−06:00, Hora Estándar Central y América/Chicago
Fundación	14 avientu 1819
alabama.gov

Alabama ye un estáu del Sureste de los Estaos Xuníos. Llenda al norte con Tennessee, al este con Georgia, al sur con Florida y el golfu de Méxicu y con Mississippi al oeste. Ye, con 135.765 km² d'estensión, el 30ᵘ mayor del país, y tamién el 24ᵘ más pobláu,con 5.039.977 habitantes^[1]. La so capital ye la ciudá de Montgomery, y la más poblada ye Huntsville^[2]. La so ciudá más antigua ye Mobile, fundada por colonos franceses en 1702 pa que fora la capital de la Luisiana francesa^[3]. L'área metropolitana de Birmingham ye la mayor concentración de población del estáu, y tamién el so centru económicu^[4].

El territoriu d'Alabama, nel qu'había munches tribus natives estremaes primero de la llegada de los europeos, foi territoriu español de magar el sieglu XVI hasta que Francia lu mercó a entamos del sieglu XVIII. Los británicos ganaron el territoriu en 1763, y foi de so hasta la guerra d'independencia. Mobile, pela so banda, siguió siendo española, como parte de la provincia de Florida Occidental, hasta 1813. Alabama foi reconocíu como estáu n'avientu de 1819, y nes décades que siguieron hasta la guerra de Secesión vieron al estáu convertise nún gran productor d'algodón, a costa del trabayu d'esclavos d'orixe africanu. En 1861 l'estáu separtose de la Xunión pa pasar a integrase nos Estaos Confederaos d'América, que tuvieron en Montgomery la so primera capital. En 1868, tres de la guerra civil, l'estáu pasó décades somorguiáu nel atrasu económicu, en parte pol so calter agrícola. Nesos años siguieron aprobándose lleis discriminatories escontra los afroamericanos y escontra la población creole de Mobile y la so rodiada; dalgunes caltuviéronse vixentes hasta la década de 1960.

A primeros del sieglu XX, pese a la medría de la población urbana y la instalación d'industries de diferentes sectores, los intereses de la población rural blanca siguieron siendo los que dominaron l'actuación del gobiernu estatal, en perxuiciu de los intereses de les ciudaes y de los afroamericanos. Nesti tiempu, socesos como la marcha de Selma a Montgomery ficieron del estáu unos de los principales puntos calientes del movimientu polos derechos civiles de les décades de 1950 y 1960. Demientres la Segunda Guerra Mundial la economía del estáu diversificose. La instalación del Centru Marshall de Vuelos Espaciales de la NASA en Huntsville favoreció'l crecimientu económicu del estáu, neto pol beneficiu deriváu de la propia instalación como porque facilitó'l desarrollu de la industria aeroespacial. La economía d'Alabama nel sieglu XXI tien una base perdiversificada: hai industria de l'automoción, financiera, turística, aeroespacial, d'estracción de minerales, sanitaria, educativa y tecnolóxica^[5].

La xeografía del estáu ye variada. El norte ta domináu pol Valle del Tennessee, montañosu, mentantu que'l sur xira alredor de la badea de Mobile, un puertu históricamente importante. No políticu Alabama ye predominantemente conservador.

1. ↑ Bureau, US Census (26 d'abril de 2021). "2020 Census Apportionment Results" (PDF). The United States Census Bureau. Consultáu'l 25 de mayu de 2022.
2. ↑ «Huntsville rockets past Birmingham in Census, now Alabama's largest city» (inglés) (2021-08-12). Consultáu'l August 12, 2021.
3. ↑ Thomason, Michael (2001). University of Alabama Press: Mobile: The New History of Alabama's First City. ISBN 978-0-8173-1065-3.
4. ↑ «Alabama's largest county looks to continue economic development momentum» (31 d'agostu de 2018). Consultáu'l September 21, 2020.
5. ↑ «Alabama Occupational Projections 2008–2018». State of Alabama. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-01-17. Consultáu'l September 22, 2012.