Dirigieren

S Dirigyrè isch è Orièntyrungs-, Koordinyrungs- un Gschtaltungshǜlfe für diè uusfüürendè Musiger von èm Orcheschter odder Chor odder ènèm andrè musizyrendè Ensemble. Dirigyrt wörd hauptsächlich mit Handbewegungè (eini odder beidei Händ) vom Dirigènt uusgfüürt, woby suschtigi Geschtik un Körperschprõch d Handbewegungè mee odder wènniger unterschtützt. Dirigyrè erfüllt meereri Fungtionè: S koordinyrt d Musiger am Aafang un am Ènd von èm Stugg sowiè bim Yhaaltè vom Tagt, zuèsätzlich wörrèd Ysätz aazeigt, dè Dirigènt beyflusst zuèsätzlich toujours diè musigalischi Gschtaltung, i dèm er Dǜnamik, Artikulation un dè musigalischè Uusdrugg vorgit.

S Dirigyrè isch bschtimmtè Reglè un Technigè unterworfè, wo sich historisch entwicklèt hèn. Dè Tagt wörd durch è Schlagfigur mit dè Füürhand aazeigt, bi Rächtshänder ergo mit dè rächtè Hand un bi Linkshänder mit dè linkè Hand. D Schlagfigur cha mit odder ooni Tagtschtogg aazeigt wörrè. Diè musigalischi Gschtaltung mit dè Dǜnamik un dè Artikulation wörd mit wènniger standardisyrtè Uusdruggsformè aazeigt. Di gestischi Vomittlung vo dè musikalischè Gschtaltung wörd vo allem mit dè andrè (meischtens dè linkè) Hand übbernõ, wo nit füürt un jò dè Tagt aazeigè duèt. Fortgschrittèni Dirigäntè zeigèd d Gschtaltung meischtens mit beidè Händ aa, um d Körperschprõch maximaal z unterschtützè. Dõdeby cha dè Tagt mit dè Füürhand nǜmmi aazeigt wörrè un sèllèwäg voruussetzt, dass graad kein Tempowechsèl odder kei Agogik aazeigt wörrè muè. Wôrend dè Begriff Dirigyrè sich ehnder uff dè braktische Vorgang un s Handwärchliche bezièt, benamsèd d Begriff Dirigat un musigalischi Leitung (odder eifach Leitung) ehnder s Dirigyrè von èrè komplettè Uffüürung, also è Konzèrt odder minimal è ganzes Stüggle.^[1] Mit dè musigalischè Leitung cha drübber usè au diè langfrischtigi Leitung von èm Ensemble odder Orcheschter gmeint sy, yschlièßlich dè Blaanungè, dè Probèarbèt un implizit au èm Dirigyrè.

1. ↑ Vgl. Dudè online: dirigieren un Dirigat