Duna

Una duna ye una acumuladura d'arena, nos desiertos o la costa, xenerada pol vientu, polo que les dunes tienen unes capes nidiu y uniforme. Pueden ser producíes por cambeos nel vientu o por variaciones na cantidá de sable. La granulometría del sable que forma les dunes, tamién llamada sable eólicu, ta bien concentrada en redol a 0,2 mm de diámetru de les sos partícules.

Cuando'l vientu tien una direición dominante, les dunes adquieren la forma d'una C cola parte convexa en contra del vientu dominante. Estes dunes xeneralmente avancen, muévense, emburriaes pol vientu. La velocidá de meyora de les dunes ye inversamente proporcional al so tamañu, asina, les dunes más pequeñes algamen a les mayores, coles que se van fundiendo y aumentando de tamañu. Cuando la duna algama un tamañu significativu, más de 4 a 6 m, empieza a esprendese mayor cantidá de material poles dos puntes de la C, dando orixe a nueves dunes pequeñes, les que al ser más rápidos que les grandes, van alloñándose de la duna madre. Esti fenómenu de movimientu de dunes, reparar con muncha claridá nel desiertu de Sechura, nel norte de Perú.

El movimientu de les dunes puede causar serios problemes, como: la invasión de terrenes cultivaos, obstrucción y tapecimientu de carreteres y víes de comunicación, invasión d'árees poblaes. Pa evitar estos problemes esisten dellos procedimientos pa llindar la meyora de les dunes, ente ellos; semar plantes que riquen poca agua pa subsistir, retirada de la mugor atmosférica; rociar na parte convexa de la duna materiales aglutinantes, como pue ser petroleu, o aceites industriales usaos.

Los sables, nidios y seques provienen de la erosión de l'aición constante del vientu sobre les roques que col tiempu son partíes en cachos bien pequeños convirtiéndoles n'arenuca y ésta, al movese pola continua aición del vientu, va atropándose en parvas, convirtiéndose adulces a dunes^[1] que de cutio camuden de forma yá que tán en continuu movimientu. Por ello tamién los médanos recibieron el nome de sables nómades.^[2]

Cuando n'estenses rexones fórmense dunes de sable falar de mares de sable o campos de dunes, denominaos ergs. Son especialmente visibles nel Desiertu d'El Sáḥara.

== Tipos de dunes reconocen munchos tipos de dunes según les formes de les sos bases, les que de normal son condicionaes polos vientos dominantes:

• Barján (barhan o barkham): duna con planta en C o de media lluna. Ye un vocablu cazacu. Son dunes que se dan en zones de suministru de sable llindáu y superficie dura, plana y carente de vexetación.
• Duna llonxitudinal (Seif o n'espada): duna allargada y rectillinia formada más o menos paralela al vientu predominante la cantidá de sable presente ye abondosu.
• Duna tresversal: llargues crestes separaes por depresiones empobinaes con ángulos rectos respectu al vientu que tien direición constante. Dar en llugares onde l'acumuladura de sable cubre per completu'l suelu y esta ye abondosu.
• Duna parabólica: con forma d'O, los sos estremos apunten en direición contraria al vientu (al aviesu que'l barján). Típiques de les zones de mariña y onde la vexetación cubre parcialmente la tierra nel interior de la media lluna suel formase una pequeña olla de depresión.
• Duna en estrella o piramidal: llomba aisllada con delles crestes que parten del visu. Fórmense cuando hai direiciones del vientu variable y grande cantidaes d'arena.
• Duna barjanoide: forma entemedia ente los barjanes aisllaos y estensiones de dunes tresversales.

1. ↑ «Los Medános de Coru». Archiváu dende l'orixinal, el 3 d'abril de 2008. Consultáu'l 23 de marzu de 2008.
2. ↑ «Parque Nacional Médanos de Coru». Consultáu'l 23 de marzu de 2008.