Emanzipation

Emanzipazioon chunnt vom latiinische emancipatio, was „s Entloo us dr väterlige Gwalt“ oder au s „Freiloo vom ene Sklav“ bedütet.

Im 17./18. Joorhundert het sich d Bedütig vom Begriff veränderet: wenn er vorhär bedütet het, ass öbber öbber anderem d Sälbstständigkäit git, isch denn en Akzioon vo dr gsellschaftlige und bsundrigs vo dr politische Sälbstbefreijig worde. Zur üssere isch no die inneri Emanzipazioon cho, as e Befreijig us dr äigene Unmündigkäit und vo de Fessle vo dr Dradizioon, de gsellschaftlige Norme und ere Wältaaschaujig, wo gee isch. S Ziil vo dr Emanzipazioon isch e gröösseri Freihäit oder Gliichhäit, dr Wääg mäistens Kritik an dr Diskriminierig oder hegemoniale z. B. paternalistische Strukture, so dass die seelischi oder ökonomischi Abhängigkäit, öbbe vo de Eltere, chliiner wurd. Hützudags isch in westlige Staate die grössti emanzipatorischi Beweegig die vo de Fraue und doorum wird dr Begriff hüfig as Sünonüüm für d Frauenemanzipazioon brucht.

Vilmol bezäichnet Emanzipazioon d Befreijig vo Grubbe, wo wäge iirer 'Rasse', Ethnizidäät, Gschlächt, soziale Klass usw. diskriminiert wärde und vo politische Entschäidigsbrozäss usgschlosse si (z. B. d Juudeemanzipazioon vo dr Ufkläärig aa oder d Katholikeemanzipazioon im Veräinigte Köönigriich im spoote 18. und früeje 19. Joorhundert). Z Amerika het sich für d Bedütig vom Begriff vo dr politische Emanzipazioon d Bezäichnig empowerment (wörtl. „Ermächdigung“) duuregsetzt.