Evolution

D Ewoluzioon (vo latiin. evolvere „entwiggle“) isch die langsami Veränderig vo de vererbbare Merkmol von ere Populazioon vo Lääbewääse vo äinere Generazioon zur neggste. Die Merkmol sind in dr Form vo Gen codiert, wo bi dr Furtpflanzig kopiert und an dr Noochwuggs witergee wärde. Dur Mutazioone entstöön underschidligi Wariante (Allel) vo dene Gen, wo verändereti oder nöiji Merkmol chönne verursache. Die Wariante und Rekombinazioone füere zu erblig bedingte Underschiid (genetischi Wariabilidäät) zwüsche Indiwidue. Ewoluzioon findet statt, wenn sich d Hüfigkäit vo dene Allel in ere Populazioon (d Allelfrekwänz im Genpuul) änderet, das häisst wenn die Merkmol in ere Populazioon sältener oder hüfiger wärde. Das bassiert äntwääder dur natürligi Selekzioon, wenn d Überlääbens- und Reprodukzioonsroote wäge dene Merkmol sichveränderet, dur sexuelli Selekzioon oder zuefellig dur Gendrift.

D Theorii vo dr Ewoluzioon dur natürligi Selekzioon isch zum erste Mol usfüerlig vom Charles Darwin in sim Buech The Origin of Species daargstellt worde, wo 1859 erschiine isch. In de 1930er Joor het mä die natürligi Selekzioon, wie si dr Darwin bostuliert het, mit de mendelsche Reegle zur Vererbig verbunde. Eso isch die Synthetischi Theorii vo dr Ewoluzioon entstande, wo d Ewoluzioon as d Änderig vo de relative Allelhüfigkäite (Allelfrekwänze) in ere Populazioon im Lauf vo dr Zit definiert.^[2] Dur iiri deskriptive und kausale Ussaage isch die Theorii zum zentrale organisierende Brinzip vo dr modärne Biologii worde und liiferet e fundierti Erkläärig für d Vilfalt vom Lääbe uf dr Ärde.

1. ↑ F. D. Ciccarelli, T. Doerks, C. von Mering, C. J. Creevey, B. Snel, P. Bork: Toward automatic reconstruction of a highly resolved tree of life. In: Science. Bd. 311, Nr. 5765, 2006, S. 1283–1287. PMID 16513982
2. ↑ A. Stoltzfus: Mutationism and the dual causation of evolutionary change. Evol. Dev. 8, Heft 3; 2006: S. 304-317