Heniwerzhoneg

An heniwerzhoneg, anvet ivez henouezeleg^[1][2][3] (en heniwerzhoneg : goídelc ; Ogham: ᚌᚑᚔᚇᚓᚂᚉ ; en iwerzhoneg a vremañ : Sean-Ghaeilge, ; gouezeleg Bro-Skos : Seann-Ghàidhlig ; Manaveg : Shenn Yernish pe Shenn Ghaelg) eo ar stumm koshañ eus an iwerzhoneg a c'haller adsevel hiziv en un doare feal pe fealoc'h diwar ar mammennoù a c'haller da gaout. Implijet e oa etre ar IVe kantved hag an X^vet kantved. War-dro 900 e oa tremenet ar yezh d'ar c'hrenniwerzhoneg dija. Lod eus an testennoù en heniwerzhoneg zo bet skrivet en X^vet kantved, Daoust ma'z int moarvat eilennoù eus testennoù savet abretoc'h ha dianav dimp.

Kavout a reer roudoù kentañ an heniwerzhoneg e spisc'herioù skrivet e marz dornskridoù latin eus ar IV^e kantved kantved. Kavet ez eus bet ivez un nebeud roudoù, anvioù tud dreist-holl, skrivet e stumm kozh ar yezh-se (anvet heniwerzhoneg kentidik) war monumantoù maen. Skrivet eo an enskrivadurioù-se gant an ogham, ul lizherenneg keltiek hag a veze implijet en Iwerzhon hag e kornôg Breizh-Veur er IV^e kantved.

Daoust d'an iwerzhoneg da vezañ diaraoger ar yezhoù a vremañ evel an iwerzhoneg, ar gouezeleg hag ar Manaveg ez eo disheñvel dioute koulskoude. N'eo ket ken kemplezh ar yezhoù-mañ war an dachenn morfologek ha fonologek.

Levezonet e vez c'hoazh ar studiadennoù hiziv an deiz gant labourioù un dornad skiantourien, en o zouez Rudolf Thurneysen (1857-1940) hag Osborn Bergin (1873-1950). Hiziv c'hoazh e seller ouzh o oberennoù evel labourioù-dave evit an holl zo intereset gant an heniwerzhoneg.

1. ↑ CE3063: Introduction to Old Gaelic 1A - Catalogue of Courses.
2. ↑ Koch, John Thomas (2006). Celtic culture: a historical encyclopedia. ABC-CLIO. 831 p. “The Old Irish of the period c. 600–c. 900 AD is as yet virtually devoid of dialect differences, and may be treated as the common ancestor of the Irish, Scottish Gaelic, and Manx of the Middle Ages and modern period; Old Irish is thus sometimes called 'Old Gaelic' to avoid confusion.” 
3. ↑ Ó Baoill, Colm (1997). "13: The Scots-Gaelic Interface", The Edinburgh History of the Scots Language. Edinburgh University Press. 551 p. “The oldest form of the standard that we have is the language of the period c. AD 600–900, usually called 'Old Irish' – but this use of the word 'Irish' is a misapplication (popular among English-speakers in both Ireland and Scotland), for that period of the language would be more accurately called 'Old Gaelic'.”