Ionien

Ionie (altgriech. Ἰωνία, Iōníā; im ostionische Tielekt: Ἰωνίη, Iōníē; latiin. Ionia) isch d Bezäichnig von ere antike Landschaft an dr Westküste vo Chläiasie, in dr hütige Türkei. Dr Naame chunnt vom griechische Stamm vo de Ionier.

D Region goot öbbe vo Smyrna im Norde bis in d Region nördlig vo Halikarnassos. D Insle Chios und Samos vor dr Küste ghööre au drzue. Die griechische Ionier häi sich am Ändi vom 2. Joorduusig vor dr Zitewändi im egeische Ruum niidergloo. Dr Herodot verzellt in sine Historie (I 146), ass die Stämme erst in Chläiasie en Art vo Gmäinschaftsgfüül entwigglet häige. Dr Naame vo de Ionier isch spööter au für sälli «Ionier» brucht worde, wo im Mueterland bliibe si. Wichdigi Stedt si under anderem Ephesos, Milet und Smyrna gsi. Si si dank em Handel ufblüet und häi underenander Bündniss abgschlosse wie dr Ionischi Bund.

In Ionie häi sich e baar vo de wichdigste künstlerische Stilrichdige vo de Grieche entwigglet. Dr Naame Ionie isch au mit dr so genannte ionische Ufkläärig im filosofische Beriich verbunde. Im 6. und 5. Joorhundert v. d. Z. het Ionie Persönlichkäite wie dr Thales vo Milet, dr Anaximander oder dr Heraklit füüre brocht.

Um d Middi vom 6. Joorhundert v. d. Z. isch Ionie zerst under d Kontrolle vo de Lyder cho, um 546 under d Herschaft vo de Perser. 500 v. d. Z. isch s zum so genannte ionische Ufstand choo, wo Athen iigriffe het, was e Joorzäänt spööter zu de Perserchrieg gfüert het und eme Siig vo de Grieche über d Perser. D Westküste vo Chläiasie, und au Ionie, het in de 470er Joor s Perserriich verloo. Im so genannte Köönigsfriide vo 386 v. d. Z. isch si wider an d Perser gfalle. Erst wo dr Alexander dr Groossi s Perserriich het afo eroobere, isch Ionie wider griechisch worde. In de Joorhundert noch em Dood vom Alexander häi sini Noochfolger, d Diadoche, immer wider um Ionie kämpft. Es is schliesslig Däil vo chliinere Staate worde (vom Riich vo Pergamon), bis es noch 133 v. d. Z. Däil vo dr römische Brovinz Asia worde isch. Noch 395 n. d. Z. het Ionie zum oströmische bzw. byzantinische Riich ghöört. Dr Naame Ionie isch au spööter no do und dört as Anachronismus brucht worde. Im 11. Joorhundert häi d Seldschuke d Landschaft erooberet, si het denn wider bis ins 14. Joorhundert zu Byzanz ghöört und isch denn ändgültig vom osmanische Riich bzw. dr spöötere Türkei absorbiert worde.

Dr Naame Ionie isch über s Hebräische und Arabische in meerere Sprooche in dr islamische Wält zur Bezäichnig für Griecheland worde. Griecheland wird uf Arabisch, Persisch und Urdu as iunan (یونان) bezäichnet und uf Hebräisch as jawan (יָוָן). In Turksprooche und im Kurdischen isch die türkischi Form "Yunanistan" üüblig.