Back Lincombià-Ranisià-Jerzmanowicià Catalan Lincombien-Ranisien-Jerzmanowicien German Lincombian-Ranisian-Jerzmanowician English Jerzmanowicien French Kultura jerzmanowicka Polish
| Jerzmanowician | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
verspreiding Jerzmanowician-Ranisian-Lincombian
| ||||
| Regio | Noord-Europa | |||
| Periode | initieel laatpaleolithicum | |||
| Datering | 45.000 en 39.000 BP | |||
| Voorgaande cultuur | Moustérien | |||
| Volgende cultuur | Aurignacien | |||
| ||||
Het Jerzmanowician (ook wel Lincombian-Ranisian-Jerzmanowician genoemd, LRJ), is een archeologische cultuurgroep uit de overgang tussen het middenpaleolithicum en het laatpaleolithicum in Europa. Ze strekte zich uit over Engeland (Lincombian genoemd naar de Lincombe Hill-site), Duitsland (Ranisian naar de Ranis-site) en Polen (Jerzmanowician naar de Jerzmanowice-grot nabij Ojców.
De dateringen variëren tussen ongeveer 45.000 en 39.000 BP, afhankelijk van de locatie.
Het LRJ-complex bevond zich op de overgang tussen de culturen van het middenpaleolithicum en het laatpaleolithicum: enerzijds lijkt het verband te houden met het Moustérien dat kort daarvoor in Noord-Europa aanwezig was (bladpunten, Levallois-debitage), anderzijds lijkt het innovatieve technologieën uit West-Azië te omvatten (stekers, laminaire debitage). Achtereenvolgens werden neanderthaler-resten in de Grot van Spy en een moderne menselijke bovenkaak in Kents Cavern in verband gebracht met de Jerzmanowice-cultuur. Deze twee associaties worden echter betwist.
In oudere publicaties werd soms de term Altmühlien gebruikt om te verwijzen naar de eerste fase van het LRJ-complex in Duitsland. Tegenwoordig wordt dit verbonden aan de Blattspitzen-gruppe, een cultuur met bladvormige punten uit het middenpaleolithicum, waarvan de connectie met de LRJ niet verzekerd is.