Back Rekenliniaal Afrikaans Rechenschieber ALS مسطرة حاسبة Arabic Regla de cálculu AST Loqarifmik xətkeş Azerbaijani Лагарыфмічная лінейка Byelorussian Сметачна линия Bulgarian Regle de càlcul Catalan Logaritmické pravítko Czech Regnestok Danish

Llithriwl

Hen lithriwl a wnaed yn Nenmarc, gyda'i orchudd lledr. Mae'r rhan canol yn llithro i'r chwith ac i'r dde.

Dyfais analog i gyfrifo yw'r llithriwl (Saesneg: slide-rule) sy'n air cyfansawdd: 'llithro' a 'riwl' (pren mesur).[1] Mae'n ddyfais raddedig, gyda chanol symudol iddi, ac fe'i defnyddir fel canllaw i wneud cyfrifiadau mathemategol. Gellir ei hystyried fel rhagflaenydd y cyfrifiadur.[2][3][4]

Fe'i defnyddir yn bennaf ar gyfer lluosi a rhannu, a hefyd ar gyfer ffwythiannau megis esbonyddion (exponents), ail-israddau, logarithmau a trigonometreg, ond nid fel arfer ar gefer adio neu dynnu. Er ei bod yn debyg o ran enw ac ymddangosiad i bren mesur, nid ar gyfer mesur hyd, neu i greu llinellau syth y bwriadwyd y ddyfais.

Fe'u cynhyrchwyd, dros y blynyddoedd, mewn gwahanol steil, ac mae'r manylion arnynt (y 'raddfa') yn newid, fel bo'r angen. Ceir rhai arbenigol e.e. arferid cynhyrchu llithriwliau ar gyfer y byd hedfan a chyllid, fyddai'n cyflymu'r broses o gyfrifo yn y meysydd hynny.

Ar ei symlaf, mae pob rhif sydd i'w luosi yn cael ei gynrychioli gan hyd ar y llithriwl. Ceir graddfa logarithmig ar bob un, mae'n bosibl halinio'r riwl canol (yr un sy'n llithro) i ddarllen swm y logarithmau, ac felly cyfrifo lluoswm y ddau rif.

Mae'r llithriwl hon wedi'i gosod i greu nifer o werthoedd: O raddfa C i raddfa D (lluosi â 2), o raddfa D i raddfa C (rhannu gyda 2), graddfeydd A a B (lluosi a rhannu â 4), graddfeydd A a D (sgwario ac ail isradd).
  1. ↑ termau.cymru; Y Termiadur Addysg - Ffiseg a Mathemateg; adalwyd 14 Hydref 2018.
  2. ↑ Berrey, Lester V.; van den Bark, Melvin (1953). American Thesaurus of Slang: A Complete Reference Book of Colloquial Speech (arg. Ail). Crowell. OCLC 319462.
  3. ↑ Petroski, Henry (2011). An Engineer's Alphabet: Gleanings from the Softer Side of a Profession. Cambridge University Press. tt. 46–47. ISBN 9781139505307. Cyrchwyd 21 Mawrth 2017.
  4. ↑ Roger R. Flynn (Mehefin 2002). Computer sciences. 1. Macmillan. t. 175. ISBN 978-0-02-865567-3. Cyrchwyd 30 Mawrth 2013. The slide rule is an example of a mechanical analog computer...

Developed by StudentB