Lorentzkontraktion

D Lorentzkontrakzioon oder die relatiwistischi Lengikontrakzioon isch e Fenomeen vo dr spezielle Relatiwidäätstheorii. Si säit us, ass e bewegte Beobachder e chürzeri Distanz zwüsche zwäi Pünkt im Ruum misst as äine, wo sich nid bewegt. Wil d Lengi vom ene Objekt dr Abstand zwüsche sine Ändpünkt isch, bechunnt mä, wemm mä d Lengi vom eine bewegte Objekt misst, e chürzeri Lengi über as wemm mä das Objekt misst, wenn es sich nid bewegt. Dä Effekt gseet mä nume in dr Richdig vo dr relative Beweegig und wird gröösser, wenn die relativ Gschwindigkäit zuenimmt. D Lorentzkontrakzioon isch zämme mit dr Zitdilatazioon und dr Reltiwidäät vo dr Gliichzitigkäit äins vo de grundlegende Fenomeen vo dr spezielle Relatiwidäätstheorii und spiilt e wichdigi Rolle, wenn Experimänt in Däilibeschlüüniger usgwärtet wärde.

D Gröössi vom Effekt cha mä mit dr Kontrakzionsformle berächne

${\displaystyle L=L_{0}/\gamma }$

Doodrbi isch

${\displaystyle L}$ die kontrahierti Lengi, also d Lengi, wo im ene Inerzialsüsteem gmässe wird, wo sich relativ zum Inerzialsüsteem vom Objekt bewegt,

${\displaystyle L_{0}}$ d Lengi wenn sich s Objekt relativ yum Beobachder nid bewegt, also d Lengi vom Objekt gmässe in sim äigene Inerzialsüsteem, und

${\displaystyle \gamma =1/{\sqrt {1-v^{2}/c^{2}}}}$ dr Lorentzfaktor mit dr Liechtgschwindigkäit ${\displaystyle c}$ und dr Gschwindigkäit ${\displaystyle v}$ vom Objekt, wo söll gmässe wärde.

D Lengikontrakzioon isch ursprünglig 1892 vom Hendrik Antoon Lorentz iigfüert worde, zum s Michelson-Morley-Experimänt mit dr Gschwindigkäit ${\displaystyle v}$ relativ zum hüpothetische Äther z erklääre. 1905 het si dr Albert Einstein relatiwistisch interpretiert, so dass ${\displaystyle v}$ d Gschwindigkäit zwüschen em Beobachder und em Objekt, won er misst, isch.