De lotto is een loterijvorm waarbij de deelnemers zelf de nummers mogen bepalen. Het spel is bedacht door Lothar Lammers uit Duitsland.[1]
Lotto is bekend vanwege de genummerde balletjes waar een aantal van worden getrokken. Zijn er veel overeenkomsten met de nummers die op het lottoformulier zijn aangegeven dan heeft men prijs.
Diverse Europese landen hebben elk hun eigen lottosysteem, bijvoorbeeld België, Duitsland, Italië, Nederland en het Verenigd Koninkrijk, die onderling iets van elkaar afwijken.
In Nederland begon het Lotto-spel in 1972, waarbij vijf nummers geraden moesten worden, beginnend bij de nummers 1 tot en met 41. Twee jaar later, in 1974, kwam daar een zesde bij, nog steeds van 1 tot en met 41 nummers. Vanaf 1996 tot anno 2024 moeten er nog steeds zes nummers geraden worden, van 1 tot en met 45. Bij deze laatste blijft het spel tot op heden grotendeels ongewijzigd. Opgemerkt wordt dat het Lotto-spel in deze tussenperiode (van 50 jaar) spelvarianten toevoegt, altijd gebaseerd op de matrix 6/45. (In 1996 onderging ook het Toto (Lotto) een verandering).
Tot september 2011 werd er met 42 nummers gespeeld in België. In Duitsland heeft men de keuze uit de nummers 1 tot en met 49. In de jaren 80 en 90 werd er in Nederland nog met 41 getallen gespeeld en was de uitslag wekelijks (en een keer per maand op woensdag) live op televisie. De 'zwarte lotto' was toen ook populair, maar illegaal. Overigens is er nooit een geval bekend geworden waarbij een winnaar van de zwarte lotto zijn prijzengeld niet zou hebben gekregen.
In onder andere de Belgische lotto worden er zeven balletjes (nummers) getrokken. Wie de eerste zes juist heeft, wint de hoofdprijs. Wie vijf van de eerste zes nummers juist heeft plus het "bonusnummer" (het zevende getrokken balletje) wint een kleinere, tweede prijs. Nog kleinere prijzen zijn er voor 7 rangen (de derde prijs, vijf nummers correct tot de laagste prijs voor een nummer + bonusnummer correct) (vanaf 26 mei 2018).
Ook in Nederland worden er zeven balletjes (nummers) getrokken (incl. reservegetal). Dit is sinds 11 november 2017 het geval. Zie onderstaande tabel met de winstverdeling.
In Nederland zijn de merken van de organisatie De Lotto (Stichting De Nationale Sporttotalisator): Lotto, Lotto 4\5, Lucky Day, Toto (onder meer de voetbaltoto; inclusief Toto-13 en Millions League) en Krasloten én voor wat betreft deelname in Nederland: Eurojackpot. In 2016 fuseerde de Lotto met de Staatsloterij onder de naam Nederlandse Loterij.[2]