Back Metabolisme Afrikaans Stoffwechsel ALS ገንባፍራሽ ቅንባሮ Amharic Metabolismo AN أيض Arabic বিপাক ক্ৰিয়া Assamese Метаболизм AV Maddələr mübadiləsi Azerbaijani متابولیسم AZB Метаболизм Bashkir
| Metabolismu | |
|---|---|
| procesu biolóxicu | |
| procesu biolóxicu | |
 | |
 |
El metabolismu[1] ye'l conxuntu de reacciones y procesos físico-químicos qu'asoceden nuna célula.[2] Estos complexos procesos interrellacionaos son la bas de la vida na estaya molecular, y permiten les estremaes actividaes de les célules: xorrecer, reproducise, caltener les sos cadarmes, arresponder a estímulos, etc.
El metabolismu divídese en dos procesos conxugaos: catabolismu y anabolismu. Les reacciones catabóliques lliberen enerxía; un exemplu ye la glucólisis, un procesu de degradación de compuestos como la glucosa, de la que resulta na lliberación de la enerxía caltenida nos sos enllaces químicos. Les reacciones anabóliques, d'otra miente, empleguen enerxía lliberada pa recomponer enllaces químicos y construyir componentes de les célules como les proteínes y los ácidos nucleicos. El catabolismu y l'anabolismu son procesos acoplaos que faen al metabolismu en conxuntu, puesto que ca ún depende del otru.
La economía que l'actividá celular impón sobre los sos recursos fuercia a organizar estrictamente les reaiciones químiques del metabolismu en víes o rutes metabóliques, onde un compuestu químicu (sustratu) ye tresformáu n'otru (productu), y éste al mesmu tiempu funciona como sustratu pa xenerar otru productu, siguiendo una secuencia de reacciones baxo la intervención d'estremaes enzimes (xeneralmente una pa ca sustratu-reacción). Les enzimes son vitales nel metabolismu porque axilicen les reacciones físico-químiques, pos faen que posibles reacciones termodinámiques deseyaes pero "desfavorables", per aciu d'un acoplamientu, resulten en reacciones favorables. Les enzimes tamién compórtense como factores reguladores de les víes metabóliques, modificando la so funcionalidá –y tamién l'actividá de la vía metabólica dafechu– en rempuesta al ambiente y necesidaes de la célula, o según señales d'otres célules.
El metabolismu d'un organismu determina qué sustancies atopará nutritives y cuáles atopará tóxiques. Por exemplu, dalgunos procariotes empleguen sulfuru d'hidróxenu como nutriente, pero este gas ye venenosu pa los animales.[3] La velocidá del metabolismu, el rangu metabólicu, tamién inflúi en cuánto alimentu va requerir un organismu.
Una carauterística del metabolismu ye lo que s'asemeyen les rutes metabóliques básiques incluso ente especies perestremaes. Por exemplu: la secuencia de pasos químicos nuna vía metabólica como'l ciclu de Krebs ye universal ente célules vivientes tan estremaes como la bacteria unicelular Escherichia coli y organismos pluricelulares como l'elefante[4]. Esta cadarma metabólica compartida ye cásique de xuru'l resultáu de la gran eficiencia d'estes rutes, y de la so apaición bien llueu na historia evolutiva.[5][6]
- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: Metabolismu
- ↑ «Metabolismo». Enciclopedia Médica. MedlinePlus (25-10-2006). Consultáu'l 2007-10-26.
- ↑ «Physiology and genetics of sulfur-oxidizing bacteria». Adv Microb Physiol 39: páxs. 235-89. 1998. PMID 9328649.
- ↑ «Universality in intermediary metabolism». Proc Natl Acad Sci U S A 101 (36): páxs. 13168-73. 2004. PMID 15340153. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=15340153.
- ↑ «Evolutionary optimization of metabolic pathways. Theoretical reconstruction of the stoichiometry of ATP and NADH producing systems». Bull Math Biol 63 (1): páxs. 21-55. 2001. PMID 11146883.
- ↑ «The puzzle of the Krebs citric acid cycle: assembling the pieces of chemically feasible reactions, and opportunism in the design of metabolic pathways during evolution». J Mol Evol 43 (3): páxs. 293-303. 1996. PMID 8703096.