Back أوركسين Arabic Hipocretina Catalan Orexin Danish Orexine German Orexin English Orexina Spanish Oreksiin Estonian آرکسین Persian Oreksiinit Finnish Orexine French

Orexina

Orexina
Identifikatzaileak
Aliasak, HCRT, NRCLP1, OX, PPOX, hypocretin (orexin) neuropeptide precursor, hypocretin neuropeptide precursor
Kanpoko IDakGeneCards: [1]   OMA: - orthologs
Wikidata
Ikusi/Editatu giza genea

Orexina, hipokretina bezala ere ezaguna, kitzikapena, esna egotea eta apetitua erregulatzen dituen neuropeptido bat da[1]. Orexina-A eta orexina-B formetan existitzen da, eta bi orexina-hartzaile mota daude[2]. Narkolepsiaren forma arruntena, 1 motakoa, non norbanakoak muskulu-tonuaren galera txikiak izaten dituen (kataplexia) , garunean orexina faltak eragiten du, hura sortzen duten zelulak suntsitzearen ondorioz[3][4]. Giza garunean orexina ekoizten duten 50.000 eta 80.000 neurona artean daude, batez ere eremu perifornikalean eta alboko hipotalamoan[5][6]. Nerbio-sistema zentralean zehar oso zabalduta daude, eta esna egotea, elikadura eta beste portaera batzuk erregulatzen dituzte.

Orexina 1998an aurkitu zuten arratoiaren garunean lan egiten zuten bi ikertzaile talde independentek, ia aldi berean[7][8][9]. Talde batek orexina bataiatu zuen, orexis hitzetik, grezieraz «apetitu» esan nahi duena; beste taldeak hipokretina deitu zion, hipotalamoan sortzen delako eta sekretinaren, beste peptido baten, nolabaiteko antza duelako. Ofizialki, hipokretina (HCRT) geneei eta transkribatuei erreferentzia egiteko erabiltzen da; orexina, berriz, kodetutako peptidoei erreferentzia egiteko[10]. Arratoiaren garuneko orexina-sistemaren eta giza garuneko sistemaren artean antzekotasun handia dago.

  1. ↑ (Ingelesez) Preedy, Victor R.; Watson, Ronald Ross; Martin, Colin R.. (2011-04-15). Handbook of Behavior, Food and Nutrition. Springer Science & Business Media ISBN 978-0-387-92271-3. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  2. ↑ Boss, Christoph; Roch, Catherine. (2015-08-01). «Recent trends in orexin research—2010 to 2015» Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters 25 (15): 2875–2887.  doi:10.1016/j.bmcl.2015.05.012. ISSN 0960-894X. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  3. ↑ (Ingelesez) «Narcolepsy Research - FAQs » Center for Narcolepsy (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  4. ↑ (Ingelesez) Sutcliffe, J. Gregor; de Lecea, Luis. (2000-10-15). «The hypocretins: Excitatory neuromodulatory peptides for multiple homeostatic systems, including sleep and feeding» Journal of Neuroscience Research 62 (2): 161–168.  doi:10.1002/1097-4547(20001015)62:2<161::AID-JNR1>3.0.CO;2-1. ISSN 0360-4012. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  5. ↑ (Ingelesez) Scammell, Thomas E.; Winrow, Christopher J.. (2011-02-10). «Orexin Receptors: Pharmacology and Therapeutic Opportunities» Annual Review of Pharmacology and Toxicology 51 (1): 243–266.  doi:10.1146/annurev-pharmtox-010510-100528. ISSN 0362-1642. PMID 21034217. PMC PMC3058259. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  6. ↑ (Ingelesez) Nishino, Seiji; Sakurai, Takeshi. (2007-11-22). The Orexin/Hypocretin System: Physiology and Pathophysiology. Springer Science & Business Media ISBN 978-1-59259-950-9. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  7. ↑ Sakurai, Takeshi; Amemiya, Akira; Ishii, Makoto; Matsuzaki, Ichiyo; Chemelli, Richard M; Tanaka, Hirokazu; Williams, S.Clay; Richardson, James A et al.. (1998-02). «Orexins and Orexin Receptors: A Family of Hypothalamic Neuropeptides and G Protein-Coupled Receptors that Regulate Feeding Behavior» Cell 92 (4): 573–585.  doi:10.1016/s0092-8674(00)80949-6. ISSN 0092-8674. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  8. ↑ (Ingelesez) de Lecea, L.; Kilduff, T. S.; Peyron, C.; Gao, X.-B.; Foye, P. E.; Danielson, P. E.; Fukuhara, C.; Battenberg, E. L. F. et al.. (1998-01-06). «The hypocretins: Hypothalamus-specific peptides with neuroexcitatory activity» Proceedings of the National Academy of Sciences 95 (1): 322–327.  doi:10.1073/pnas.95.1.322. ISSN 0027-8424. PMID 9419374. PMC PMC18213. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  9. ↑ (Ingelesez) Extance2022-11-07T09:26:00+00:00, Andy. «The brain chemicals that control what we enjoy» Chemistry World (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  10. ↑ (Ingelesez) Gotter, Anthony L.; Webber, Andrea L.; Coleman, Paul J.; Renger, John J.; Winrow, Christopher J.. (2012-07-01). «International Union of Basic and Clinical Pharmacology. LXXXVI. Orexin Receptor Function, Nomenclature and Pharmacology» Pharmacological Reviews 64 (3): 389–420.  doi:10.1124/pr.111.005546. ISSN 0031-6997. PMID 22759794. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).

Developed by StudentB