Orqanogenez

Orqanogenez — Orqanogenez, qastrulyasiyanın sonunda başlayan və doğuşa qədər davam edən embrional inkişaf mərhələsidir. Organogenez zamanı qastrulyasiyadan əmələ gələn üç cücərti qatı (ektoderma, endoderma və mezoderma) orqanizmin daxili orqanlarını təşkil edir.^[1]

Onurğalıların endoderması ağciyər, tiroid və pankreasda toxuma əmələ gətirir. Mezoderma ürək əzələlərinin, skelet əzələlərinin, düz əzələlərin, böyrəklərdəki toxumaların və qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalına kömək edir. Ektoderma, epidermis içərisində toxumalar meydana gətirir və beyin içindəki neyronların və melanositlərin meydana gəlməsinə kömək edir. Üç qatın hər birinin hüceyrələri diferensiyasiyaya məruz qalır və bu müddətdə daha az ixtisaslaşmış hüceyrələrin müəyyən bir gen dəstinin ifadəsi ilə daha çox ixtisaslaşdıqları bir prosesdir. Hüceyrədaxili siqnallar özünü göstərən bir hüceyrədən ibarətdir (otokrin siqnal), orqan meydana gəlməsində də rol oynayır. Bu siqnal yolları hüceyrələrin yenidən düzəldilməsinə imkan verir və orqanların orqanizm daxilindəki müəyyən yerlərdə meydana gəlməsini təmin edir.^[2] Orqanogenez prosesi embrion və orqanoidlərdən istifadə edilərək öyrənilə bilər.

1. ↑ Gilbert, S. F.; Barresi, M. J. F. "Developmental Biology, 11Th Edition 2016". American Journal of Medical Genetics Part A. 173 (5). 2017-05-01: 1430. doi:10.1002/ajmg.a.38166. ISSN 1552-4833.
2. ↑ Rankin, Scott. "Timing is everything: Reiterative Wnt, BMP and RA signaling regulate developmental competence during endoderm organogenesis". Developmental Biology. 434 (1). 2018: 121–132. doi:10.1016/j.ydbio.2017.11.018. PMC 5785443. PMID 29217200 – NCBI vasitəsilə.