Piyyut

Een piyyut (meervoud: piyyutim; Hebreeuws: פִּיּוּט, פִּיּוּטִים), in het Nederlands ook wel gespeld als pijoet, is een joods liturgisch gedicht. Het heeft het karakter van een hymne en wordt meestal gezongen of gereciteerd tijdens religieuze diensten. Piyyutim worden al sinds de tijd van de Joodse tempel geschreven, in het Hebreeuws of Aramees. Sommigen zijn acrostichons, wat een poëtisch schema inhoudt waarbij de beginletters bijvoorbeeld in de volgorde van het Hebreeuwse alfabet geschreven staan.

Veel piyyutim zijn bekend bij degenen die regelmatig synagogediensten bijwonen. De meest bekende piyyut is waarschijnlijk Adon Olam (אֲדוֹן עוֹלָם) (dat zich laat vertalen als 'Eeuwige Heer'). Hoewel de dictie (wijze van uitspreken) wijst op de oudheid, is het reciteren van deze piyyut pas sinds de 15e eeuw een vast onderdeel van het dagelijkse leven, en dan met name de ochtend.

Een andere geliefde piyyut is Yigdal (יִגְדָּל) (Hebreeuws voor 'Verheven' of 'Geprezen', zoals in de eerste regel: "Verheven zij de levende God en geprezen" (יִגְדַּל אֱלֹהִים חַי וְיִשְׁתַּבַּח)), die gebaseerd is op de dertien geloofsprincipes die door Maimonides uiteengezet zijn. Deze piyyut wordt zowel gebruikt bij het aanbreken van de dag als het afsluiten van de avond.

De schrijver van een piyyut wordt aangeduid als paytan of payyetan (פייטן), paytanim (פייטנים) in meervoud. Het woord piyyut is afgeleid van het Griekse woord ποιητής (poētḗs), dat poëet (dichter) betekent. Een piyyut moet overigens niet verward worden met een tefilla (תְּפִלָּה), het joods gebed.