Sianti

Sianti

Enghraifft o'r canlynol	genre gerddorol, song type
Math	work song, sailor song
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Cân waith a genid yn wreiddiol gan forwyr yn Oes yr Hwylio yw sianti,^[1] cân fôr, neu gân morwr.^[2] Nodweddir ffurf y sianti gan unawd a chytgan am yn ail, yr unawd a genir gan y siantïwr^[3] (a ddewisid am ei allu morwrol yn hytrach na'i ddawn gerddorol) a'r gytgan gan aelodau eraill y criw. Byddai rhythm y gân yn cynorthwyo wrth wneud y gwaith ar y llong, fel rheol tynnu rhaff, gyda'i gilydd. Dan arweiniad llafarganu'r siantïwr, a safai ar flaen y rhaff, byddai'r morwyr yn ateb ac yn halio ar y cyd ar le penodol yn y gân. Tynnodd y tonau'n aml ar faledi, caneuon gwerin, ac alawon poblogaidd eraill. Cenid ar gyflymder a oedd yn addas i'r gwaith wrth law, a gallai'r siantïwr cyfansoddi'r dôn a'r geiriau ar y pryd er mwyn estyn hyd y sianti i gyflawni'r dasg.^[4] Mae geiriau siantïau yn ymwneud â bywydau morwyr, mordeithiau, llongau, y capten, a merched.

Rhennir siantïau yn dri prif fath, yn cyfateb i'r gwaith ar fwrdd y llong:

• Sianti fer, caneuon syml ar gyfer ychydig o haliadau;
• Sianti'r hwylraff, gyda rhythm o dynnu ac ymlacio ar gyfer tasgau megis codi'r hwyliau;
• Sianti'r capstan neu sianti'r ddirwynlath, i gydamseru camau'r morwyr, er enghraifft wrth godi'r angor.^[4]

Tardda'r enw sianti, trwy'r ffurfiau Saesneg shanty, chantey a chanty, o'r Ffrangeg chanter, sef "canu".

1. ↑  sianti. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 26 Medi 2023.
2. ↑ Geiriadur yr Academi, "shanty".
3. ↑  siantïwr. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 26 Medi 2023.
4. ↑ ^{4.0 4.1} (Saesneg) shanty. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 27 Medi 2023.