Vandalismu

El vandalismu se refiere a la destrucción voluntaria, total o parcial, de la propiedá pública o privada. Inclúi conceutos como'l daños al patrimoniu, el grafiti o acto provocación o d'activismu, como'l culture jamming o distintos tipos d'aiciones n'internet, como'l billboard hacking o'l defacement (desfiguración) de sitio web. El vandalismu tamién pue considerase una forma de protesta social. Como señalen los proponentes de la teoría de les ventanes rotes, James Q. Wilson y George L. Kelling, «Asina les barreres de la comunidá relaxarse por aciu aiciones que señalen qu'a naide -y importa, pue presentase vandalismu».

Anque asolapa en dalgunos de los sos conceutos colos de la iconoclasia, a diferencia d'esta, tamién un actu destructivu públicu, el vandalismu tiende más a ser aleatoriu o ensin sentíu y paez que, siquier en dellos casos, los vándalos esfruten de dalguna manera del actu vandálico, yá sía porque ye una muestra de la so capacidá d'estropiar y destruyir o inclusive por constatar la reacción que los sos actos producen nos demás.^[1]

Según la teoría de la inversión del psicólogu británicu M. J. Apter (1981), «... deduzse qu'unu de los motivos más probables... n'aiciones de vandalismu... fuxir de l'aburrición y llegar d'esa manera al estáu metamotivacional nel que'l arousal sentíu concuerde col deseyáu, que, cuando consideramos l'estáu paratélico, ye un arousal eleváu».^[2]

Nun casu bultable de vandalismu, fueron estropiaes o destruyíes 44 de les 177 escultures espuestes na Esposición d'Escultura de Suiza de 1980.^[3]

Per otra parte, nun estudiu clásicu, realizáu en 1969 pol #psicólogu Philip Zimbardo, asitiáronse coches idénticos, ensin plaques de matrícula y colos capóes abiertos, en dos zones residenciales, el Bronx de Nueva York, conocíu por ser, entós daquella, unu de los distritos metropolitanos más probes de los Estaos Xuníos, y Palo Alto, California, esta postrera, una de les ciudaes más afluentes del país y la ciudá con mayor númberu de ciudadanos con altos niveles d'estudios.^[4] El coche abandonáu nel Bronx foi vandalizado a los diez minutos de ser dexáu ellí y estrozáu por completu mientres los díes siguientes. Mentanto, naide tocó'l coche de Palo Alto mientres una selmana. Al cabu d'esti tiempu, el mesmu Zimbardo cutió'l segundu coche con una mazu, y pocu dempués, otres persones unirse a la estroza, llegando a destruyilo por completu en poques hores. En dambos casos, los vándalos yeren blancos y, aparentemente, pol so aspeutu, ciudadanos respetables.^[5]

1. ↑ McClanan, Anne y Jeff Johnson (en inglés). «Introduction: 'O for a muse of fire...'.» En McClanan, Anne y Jeff Johnson (coordinadores): Negating the Image: Case Studies in Iconoclasm. Routledge, 2017. En Google Books. Consultáu'l 7 de xineru de 2018.
2. ↑ Apter, M. J. Citado en Martín Palibrio, Ovidio: La violencia en el deporte, páxs. 211-2. Palibrio, 2013. En Google Books. Consultáu'l 9 de xineru de 2018.
3. ↑ Gamboni, Dario (en inglés). The Destruction of Art: Iconoclasm and Vandalism Since the French Revolution, páxs. 171-2, 183. Reaktion Books, 1997. En Google Books. Consultáu'l 7 de xineru de 2018.
4. ↑ (En inglés.) «Top 101 cities with the most people having Master's or Doctorate degrees (population 50,000+)». City-data.com. Consultáu'l 7 de xineru de 2018.
5. ↑ Wilson, James Q. y George L. Kelling (en inglés). «The police and neighborhood safety: Broken Windows», p. 3. The Atlantic. Consultáu'l 7 de xineru de 2018.