Back Regsleer Afrikaans Rechtswissenschaft ALS فقه القضاء Arabic Hüquqşünaslıq Azerbaijani Rechtswissnschoft BAR Юрыспрудэнцыя Byelorussian Юрыспрудэнцыя BE-X-OLD Юриспруденция Bulgarian कानून शास्त्र Bihari আইনশাস্ত্র Bengali/Bangla
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
| Xurisprudencia | |
|---|---|
| disciplina académica | |
| ciencies sociales y teoría | |
 |
La xurisprudencia[1] ye'l conxuntu de derechos constitucionales de la carta magna de los tribunales sobre una materia determinao, de les cualos puede estrayese la interpretación dada polos xueces a una situación concreta.[ensin referencies] Tien un valor fundamental como fonte de conocencia del derechu positivu, col cual procúrase evitar qu'una mesma situación xurídica sía interpretada en forma distinta polos tribunales; esto ye lo que se conoz como'l principiu unificador.
Entender por xurisprudencia a la doctrina establecida polos órganos xudiciales del Estáu (polo xeneral, el Tribunal Supremu o Tribunales Cimeros de Xusticia) que se repite en más d'una resolución. Esto significa que pa conocer el conteníu completo de les normes vixentes hai que considerar cómo fueron aplicaes nel pasáu. N'otres pallabres, la xurisprudencia ye l'entendimientu de les normes xurídiques basáu nes sentencies que resolvieron casos basándose neses normes.
L'estudiu de les variaciones de la xurisprudencia a lo llargo del tiempu ye la meyor manera de conocer les evoluciones na aplicación de les lleis, quiciabes con mayor exactitú que la mera repasada de les distintes reformes del derechu positivu qu'en dellos casos nun lleguen a aplicase realmente a pesar de la so promulgación oficial.
Nel derechu anglosaxón ye una fonte d'importante magnitú, por cuenta de que los xueces tienen d'encontar les sos decisiones o sentencies xudiciales por aciu un estudiu minuciosu de los precedentes, fechos o pruebes qu'acusen al deteníu ensin violar o frayar los sos principales derechos.
Nel derechu continental, la xurisprudencia ye tamién una fonte formal, anque varia sustancialmente el so valor y fuercia venceyante d'alcuerdu a les llexislaciones locales de cada país. Ye asina qu'en dellos casos, los fallos de ciertu tipu de tribunales cimeros son d'aplicación obligatoria pa supuestos equivalentes en tribunales inferiores; n'otros, les decisiones d'instancies xurisdiccionales similares nun son polo regular venceyantes pa xueces inferiores, sacante que se dean ciertes circunstancies específiques a la d'unificar criterios interpretativos uniformes sobre cuestiones determinaes en materia de derechu (como nel casu de les sentencies plenaries nel derechu arxentín). Finalmente, y como alternativa más estendida nos Estaos qu'ostenten estos sistemes xurídicos, pue que los fallos de nivel cimeru, en nengún supuestu resulten obligatorios pal restu de los tribunales, anque sí suelen ostentar importante fuercia dogmático a la de predicir futures decisiones y establecer los fundamentos d'un pidimientu determináu frente a los tribunales inferiores.
Sía que non, tampoco l'estudiu de les sentencies danos la midida exacta de la realidá del Derechu porque asocede que n'ocasiones y por diverses razones les sentencies dexen de cumplise o aplicase.
Esto ye asina especialmente cuando'l poder xudicial entra en choque con otros poderes del Estáu modernu como'l executivu y el llexislativu, y anque compromete'l principiu de separación de poderes ye un fenómenu que nun puede desconocese dafechu al ellaborar una teoría del derechu, a riesgu de qu'apaeza como totalmente dixebrada de la realidá xurídico y social.
La xurisprudencia inspirar nel propósitu de llograr una interpretación uniforme del derechu nos casos que la realidá presenta a los xueces.
- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: xurisprudencia