Domitianus

Domitianus
11de Keiser van die Romeinse Ryk
Borsbeeld van Domitianus in die Kapitolynse Museum, Rome
Regeer	14 September 81 – 18 September 96 (vir 15 jare en 4 dae)
Volle naam	Titus Flavius Caesar Domitianus Augustus
Gebore	24 Oktober 51; Rome, Romeinse Ryk
Oorlede	18 September 96; Rome, Romeinse Ryk (op 44)
Begrawe	Rome
Voorganger	Titus
Opvolger	Nerva
Vorstehuis	Flawiese dinastie
Vader	Vespasianus
Moeder	Domitilla die ouere
Eggenoot	Domitia Longina

Domitianus (Titus Flavius Caesar Domitianus Augustus;^[1] 24 Oktober 51 – 18 September 96) was die Romeinse keiser van 81 tot 96. Domitianus was die derde en laaste keiser van die Flawiese dinastie.

Domitianus se jeug en vroeë loopbaan is grootliks in die skadu van sy broer Titus deurgebring, wat militêre roem verwerf het ten tye van die Eerste Joods-Romeinse oorlog. Hierdie situasie het voortgeduur tydens die bewind van sy vader Vespasianus, wat na afloop van die burgeroorloë keiser geword het in 69, die jaar van die vier keisers. Terwyl Titus as medekeiser die uitvoerende gesag met sy vader gedeel het, is Domitianus met eerbetoon gelaat, maar sonder aanstellings. Vespasianus is in 79 oorlede en is deur Titus opgevolg, wie se eie bewind tot 'n onverwagte einde gekom het, toe hy in 81 'n noodlottige siekte opgedoen het. Die dag na Titus se dood is Domitianus tot keiser uitgeroep deur die Pretoriaanse Garde, wat 'n bewindstermyn van vyftien jaar sou inlui – langer as enige bewindhebber sedert Tiberius.^[2]

As keiser het Domitianus die ekonomie versterk deur die Romeinse geldmunt te herwaardeer, die grensbolwerke van die ryk uit te brei, en 'n massiewe bouprogram van stapel te stuur vir die herstel van skade aan die hoofstad. Veeleisende oorloë is in Britannia gevoer, waar sy generaal Agricola gepoog het om Caledonië (Skotland) te onderwerp, en benewens waar 'n volstrekte oorwinning oor koning Decebalus hom in Dacië ontwyk het. Domitianus se regering het totalitêre kenmerke getoon; hy het homself as die nuwe Augustus gesien, 'n verligte dwingelandy wat bestem sou wees om die Romeinse ryk opnuut 'n roemryke tydvak binne te lei. Religieuse, militêre, en kulturele propaganda het 'n persoonskultus gekweek, en deur homself te nomineer as perpetuele sensor, het hy gepoog om publieke en private sedes te beheer. Gevolglik was Domitianus gewild by die mense en die leër, maar is deur lede van die Romeinse senaat as 'n tiran beskou.

In 88 word die goewerneur van Asia, Vettulenus, wat deur die Senaat aangestel is, tereggestel. Hoekom is nie duidelik nie, maar Domitianus elimineer die hele kring rondom Vettulenus saam met hom, wat 'n vakuum skep in die rykste provinsie van die Ryk. Die persoon wat hy stuur om die bewind oor te neem is nie 'n senator of iemand uit die hoogste vlakke van die Romeinse elite nie, maar 'n eques: C. Minicius Italus. Dit is 'n klap in die gesig van die senatore en 'n voorbeeld van die verstoorde verhouding tussen keiser en Senaat.^[3]

Domitianus se bewind het in 96 tot 'n einde gekom toe hy deur hofbeamptes vermoor is. Dieselfde dag is hy opgevolg deur sy raadgewer Nerva. Na sy dood is Domitianus se gedagtenis deur die Romeinse senaat tot vergetelheid verdoem, terwyl senatoriale outeurs soos Tacitus, Plinius die jongere en Suetonius geskiedenisse gepubliseer het wat die sienswyse sou propageer dat Domitianus 'n wrede en paranoïese tiran was. Moderne geskiedenis het hierdie sienings verwerp, deur Domitianus instede te karakteriseer as 'n meedoënlose, tog effektiewe outokraat, wie se kulturele, ekonomiese en politieke programme die grondslag gelê het vir die vreedsame 2de eeu.

1. ↑ In Klassieke Latyn sal Domitianus se naam weergegee word as TITVS FLAVIVS CAESAR DOMITIANVS AVGVSTVS.
2. ↑ vgl. Romeinse keiser (Prinsipaat), alhoewel die termyne van verskeie keisers kort by die 15 jaar merk sou draai
3. ↑ Nerva and the Roman Succession Crisis of AD 96-99, Ancient History, Bibliothèque de l'enseignement technique, John D. Grainger, Psychology Press, 2004, ISBN 0-415-34958-3, ISBN 978-0-415-34958-1 bls 84