Francesco Petrarca

Francesco Petrarca
Francesco Petrarca Skildery deur Andrea del Castagno, fresko op hout, omstreeks 1450. Gallerie degli Uffizie, Florence
Gebore	(1304-07-20)20 Julie 1304 Arezzo, Toskane, Italië
Sterf	19 Julie 1374 (op 69) Arquà Petrarca, Veneto, Italië
Nasionaliteit	Italiaans
Beroep	digter, geleerde, historikus
Kinders	Giovanni (1337–1361) Francesca (gebore in 1343)
Ouer(s)	Eletta Canigiani (moeder) Ser Petracco (vader)

Francesco Petrarca [franˈtʃesko peˈtrarka] (* 20 Julie 1304 in Arezzo, Toskane; † 19 Julie 1374 in Arquà Petrarca, Veneto) was 'n Italiaanse digter, geleerde en historikus wat as een van die grondleggers van die humanistiese beweging in die Renaissance-tydperk en – saam met Dante Alighieri en Giovanni Boccaccio – as een van die belangrikste verteenwoordigers van vroeë Italiaanse literatuur beskou word. Na hierdie drie digters en skrywers word dikwels verwys as die "Drie Florentynse krone" (Tre corone fiorentine) van die Italiaanse letterkunde.^[1][2]

Petrarca word vandag nie net vereer as Italiaanse digtervors nie, maar ook as die grootste geleerde van sy tyd. Sy wetenskaplike ingesteldheid en ywer was, net soos sy verering vir klassieke outeurs uit die antieke tydperk, die aanleiding vir gereelde navorsingsreise waartydens hy onder meer besoek gebring het aan geleerdes en kloosterbiblioteke om klassieke manuskripte op te spoor.

Sy herontdekking van Cicero se briewe word dikwels beskou as sou dit die 14de eeuse Renaissance begin of geïnisieer het. Petrarca word dikwels beskou as die stigter van die Humanistiese Renaissance.^[3] In die 16de eeu het Pietro Bembo die model geskep vir moderne Italiaans, gebaseer op Petrarca se werke, sowel as daardie van Giovanni Boccaccio, en, in 'n mindere mate, Dante Alighieri.^[4] Petrarch sou later onderskryf word as 'n model vir die Italiaanse styl deur die taalkundige Accademia della Crusca.

Petrarca se sonnette is regdeur Europa bewonder en nagemaak gedurende die Renaissance, en het 'n model geword vir die liriese digkuns. Hy is ook bekend daarvoor dat hy die eerste persoon was om die konsep van die "Donker Eeue" te ontwikkel.^[5]

Na Petrarca is die sogenaamde petrarkisme genoem, 'n stroming binne die Europese liefdesliriek wat tot in die 17de eeu veral in Frankryk en Engeland gefloreer het, geïnspireer deur Petrarca se digkuns wat aan Laura, sy geïdealiseerde geliefde, gerig is.

Petrarca beklee 'n besondere plek in die Italiaanse literatuur, nie net omdat hy as een van die eerste humaniste beskou kan word nie, maar ook omdat hy saam met Dante en Boccaccio een van die grondleggers van Italiaans as literêre taal was. Sy invloed was deur die eeue heen in Italië en daarbuite besonder groot.

Hy het in Montpellier en Bologna in die regte gestudeer en 'n groot deel van sy lewe in Avignon deurgebring. In 1327 het hy verlief geraak op Laura, 'n jong vrou wie se identiteit nie met sekerheid bekend is nie. Die gebeurtenis het 'n belangrike in vloed op sy werk gehad. Na 'n roemryke lewe het Petrarca hom uit die samelewing teruggetrek en hom op Arquá by Padua gevestig, waar hy op 19 Julie 1374 oorlede is.

'n Groot deel van ons kennis oor die lewe en werk van Petrarca is gebaseer op sy dagboeke en briewe, wat hy in Latyn geskryf het en waarvan hy die publikasie in 1366 self versorg het. Die bekendste is Rerum familiarum en Seniles, waarin Petrarca sy skok en teleurstelling uitspreek oor die toestande in die destydse Italië en die Klassieke Oudheid as 'n kulturele en politieke ideaal stel wat in die Middeleeue verlore gegaan het.

Een van Petrarca se bekendste werke in Latyn is die epiese gedig Africa, waarmee hy in die jare 1338/39 begin het. Daarin word vertel hoe die Romeinse veldheer Scipio sy vaderland in die Tweede Puniese Oorlog van Carthaagse oorheersing gevrywaar het. De viris illustribus (van 1338 al) het 'n reeks biografieë van beroemde Romeine bevat, en Rerum memorandarum (1344) 'n versameling anekdotes wat op geskiedkundige feite gebaseer is.

In Bucolicum carmen (1346/48) het hy sy liefde vir Laura en sy verdriet oor haar dood op allegoriese wyse uitgebeeld. Die Epistolae metricae, wat in sy Latynse oeuvre die nouste verwant is aan sy Italiaanse poësie, is sterk persoonlik gekleur. Van 'n organies samehangende filosofie is daar in Petrarca se werk nie sprake nie. Selfs sy filosofiese en religieuse werke soos De vita solitaria (eerste uitgawe 1346, bygewerk in 1357), De otio relegioso (1347) en De sui ipsius et multorum ignorantia (1367) is in die eerste plek literêr en outobiografies van aard.

De secreto conflictu curarum mearum ("Secretum"), wat in 1343 geskryf is, is in die vorm van 'n gesprek tussen die heilige Augustinus en Petrarca. Augustinus verwyt die digter veral oor sy ydelheid en gebrek aan wilskrag, en Petrarca sien in dat hy sy lewe nie aan hoogstaande ideale gewy het nie, maar aan individuele hartstogte: liefde vir 'n vrou en verlange na roem en eer. Die Secretum is dus die getuienis van 'n morele krisis. In sy leeftyd was Petrarca veral bekend as humanis en hy het soveel in die Klassieke belang gestel dat hy hom saam met sy vriend Boccaccio beywer het vir 'n Latynse vertaling van Homerus se gedigte.

Hy het ook die werk wat hy in Latyn geskryf het, as die belangrikste beskou. Hy het die politieke mag van die vroeëre Romeinse Italië in so 'n mate bewonder dat hy dit in sy eie tyd wou laat herleef en in 1348 het hy saam met Cola de Rienzo opnuut die Romeinse Republiek in Rome uitgeroep. Dit het egter min aanhang en baie teenstand uitgelok en op 'n fiasko uitgeloop. Teenswoordig is Petrarca veral bekend as die skrywer van II canzoniers, 'n versameling liefdesgedigte waaraan hy tot met sy dood gewerk het.

Die gebruik van die volkstaal en die belangrike plek wat Petrarca aan sy persoonlike gevoelslewe toegeken het, het 'n vernuwing in die poësie gebring. Trionfi (1351), 'n allegoriese gedig in ses dele, is ook in Italiaans geskryf. Petrarca se poësie het 'n groot invloed op die ontwikkeling van die Wes-Europese letterkunde gehad. Veral sy sonnette het in die 16e eeu weerklank gevind in strominge soos die Bembisme (genoem na Pietro Bembo) en later by die Mariniste in Italië en die sogenaamde culteranisme in Spanje. As gevolg van die besondere aandag wat die strominge aan die formele aspek van die poësie bestee het, het die term petrarcisme sinoniem geword met oordrewe gekunsteldheid.

1. ↑ Treccani – La Cultura Italiana: La grande bellezza delle Tre Corone di Giuseppe Patota. Besoek op 25 Desember 2018
2. ↑ David Thompson: The Three Crowns of Florence: Humanist Assessments of Dante, Petrarca and Boccaccio . New York: Harper & Row 1972
3. ↑ This designation appears, for instance, in a recent review Geargiveer 25 Oktober 2012 op Wayback Machine of Carol Quillen's Rereading the Renaissance.
4. ↑ In the Prose della volgar lingua, Bembo proposes Petrarch and Boccaccio as models of Italian style, while expressing reservations about emulating Dante's usage.
5. ↑ Renaissance or Prenaissance, Journal of the History of Ideas, Vol. 4, No. 1. (Jan. 1943), pp. 69–74; Theodore E. Mommsen, "Petrarch's Conception of the 'Dark Ages'" Speculum 17.2 (April 1942: 226–242); JSTOR link to a collection of several letters in the same issue.