Londen

Londen London
Kaart	Wapen (City of London)
	Vlag (City of London)
Land	Verenigde Koninkryk
Land (VK)	Engeland
Seremoniële graafskappe	City of London Groter Londen
Koördinate	51°30′N 0°07′W / 51.500°N 0.117°W / 51.500; -0.117
Stigting	50 (as Londinium)
Oppervlakte:
- Totaal	1 572 vk km
Hoogte bo seevlak	35 m[1]
Bevolking:
- Totaal (2015)	8 630 000[2]
- Bevolkingsdigtheid	5 490/km²
- Metropolitaanse gebied (2015)	13 879 757
Tydsone	UTC ±0 (GMT)
- Somertyd	UTC +1 (BST)
Klimaat
- Tipe	Oseaniese klimaat
- Gemiddelde jaarlikse temperatuur	10,7 °C[3]
- Gem. temp. Januarie/Julie	4,3 / 17,7 °C
- Gemiddelde jaarlikse neerslae	593 mm
Burgemeester	Sadiq Khan (Labour)
Amptelike Webwerf	london.gov.uk

Londen (Engels: London [ˈlʌndən] luister (hulp·inligting)) is die hoofstad en grootste stad van Engeland en die Verenigde Koninkryk. Die stad, wat aan die Teemsrivier in die suidooste van Engeland geleë is, is in 50 n.C. deur die Romeine as Londinium gestig en het in die 19de eeu tot die grootste metropool ter wêreld gegroei. As hoofstad van die Britse Ryk het Londen tot enkele dekades gelede 'n beduidende rol as middelpunt van 'n wêreldryk gespeel waaroor "die son nooit ondergaan nie" en fungeer tans nog steeds as die hoofstad van die Britse Statebond (Engels: Commonwealth).

Vandag het ander metropole ten opsigte van hul bevolkingsgetal lankal by Londen verbygesteek. Desondanks is die stad naas Moskou en Parys een van die drie grootste stedelike sentra in Europa en een van die vernaamste finansiële sentra ter wêreld naas New York en Tokio. Net soos dié twee metropole word Londen as 'n Globale Alfastad (Alpha Global City) geklassifiseer en kan dus aanspraak daarop maak dat dit een van die episentra van die wêreldekonomie is.^[4] Londen genereer sowat 'n vyfde van die Verenigde Koninkryk se bruto nasionale produk. Eeue lank reeds is Londen daarnaas 'n invloedryke sentrum in politiek, kunste en modeontwerp. In 2012 het Londen die eerste stad ter wêreld geword wat drie keer as gasheer van die Olimpiese Somerspele opgetree het.

Londen het vanuit die Teemsrivier gegroei. Die rivier het sy eerste deurgang gevorm, en tydens die verskeie immigrasiegolwe het Italianers, Jode, Hugenote en baie ander nuwe aankomelinge hulle in die East End van Londen, 'n vroeë voorstadgebied met sy tipiese werkersklasbuurte langs die rivieroewer, gevestig. As buitelanders is hulle aanvanklik nie tot die stad toegelaat nie.

Die oorspronklike historiese stadskern of "The City" is vroeër deur 'n stadsmuur beskerm en beslaan net 'n klein oppervlakte van sowat een vierkante myl tussen Tower Bridge en Blackfriars Bridge. "The City" is vandag die finansiële distrik van Londen wat nog steeds deur sy eie burgemeester, die "Lord Mayor" van Londen, geregeer word en om historiese redes ook sy eie polisie-eenheid, die City of London Police, het wat onafhanklik van Groter Londen se Metropolitaanse Polisie bestaan. Die administratiewe setels van Londen is buite die City of London in Southwark (hier het die moderne City Hall ontstaan) en in Londen se stadswyke (boroughs) geleë wat oor hul eie administratiewe liggame beskik, terwyl die Britse regering in Westminster (in die historiese "West End" met sy koninklike paleise) gesetel is.

Die huidige metropool het uit twee onafhanklike middeleeuse stede ontwikkel, die City of London en die City of Westminster (tans die geografiese sentrum van Londen), wat oor die eeue steeds verder uitgebrei het om nedersettings in die omgewing in te sluit en uiteindelik die huidige Groter Londen te vorm. Maar nog in die 19de eeu was daar geen sprake van 'n sentrale stadsregering nie en is die gebied van Groter Londen deur 150 parogieë met altesaam 300 administratiewe liggame bestuur. Die London County Council as eerste plaaslike owerheid vir die stadsgebied is eers in 1889 gevorm.

Die stad is ook nie stelselmatig as koninklike hoofstad beplan nie, en daar is geen statussimbole soos breë lane wat in ander magsentrums soos byvoorbeeld in Parys en Moskou aangelê is nie. Net soos Berlyn bestaan die huidige Groter Londen in werklikheid uit 'n verskeidenheid stadsbuurte wat hul oorsprong in histories selfstandige nedersettings het en tot vandag dikwels hul eie karakter bewaar het, soos Greenwich in die ooste en Richmond in die weste. Die meeste van hulle beskik oor hul eie High Street as historiese hoof- en winkelstraat.

1. ↑ (en) "London, United Kingdom Forecast : Weather Underground (weather and elevation at Bloomsbury)". The Weather Underground, Inc. Besoek op 22 Augustus 2014.
2. ↑ (en) "Population Growth in London, 1939–2015". London Datastore. Greater London Authority. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 April 2020. Besoek op 28 April 2020.
3. ↑ (de) www.zum.de: Klimadiagramm Kew bei London
4. ↑ (de) Klaus Zehner en Gerald Wood (reds.): Großbritannien. Geographien eines europäischen Nachbarn. Heidelberg: Spektrum Akademischer Verlag 2010, bl. 77