Mohammad Mossadegh

Mohammad Mossadegh (Persies: محمد مصدق, IPA: [mohæmˈmæd(-e) mosædˈdeɢ] (luister); 16 Junie 1882 – 5 Maart 1967) was 'n Iraanse politikus, skrywer en prokureur wat gedien het as die 35ste Eerste Minister van Iran van 1951 tot 1953, na aanstelling deur die 16de Majlis.^[1][2] Hy was 'n lid van die Iranse parlement vanaf 1923, en het deur 'n omstrede verkiesing van 1952 tot die 17de Iranse Majlis gedien,^[3] totdat sy regering omvergewerp is in die 1953 Iranse staatsgreep georkestreer deur die intelligensie-agentskappe van die Verenigde Koninkryk ( MI6) en die Verenigde State (CIA), gelei deur Kermit Roosevelt Jr.^[4][5] Sy Nasionale Front is vanaf die 1954-verkiesing onderdruk.^[6]

Voor sy verwydering uit die mag, het sy administrasie 'n reeks maatskaplike en politieke maatreëls ingestel, soos sosiale sekerheid, grondhervormings en hoër belasting, insluitend die instelling van belasting op die huur van grond. Sy regering se belangrikste beleid was die nasionalisering van die Iranse oliebedryf, wat sedert 1913 deur die Britte op Persiese lande gebou is deur die Anglo-Persian Oil Company (APOC/AIOC), later bekend as British Petroleum (BP).^[7]

In die nasleep van die omverwerping het Mohammad Reza Pahlavi in bewind teruggekeer en die Konsortiumooreenkoms van 1954 met die Britte onderhandel, wat tot 1979 verdeelde eienaarskap van Iranse olieproduksie tussen Iran en Westerse maatskappye gegee het.^[8] Mossadegh was vir drie jaar in die tronk, daarna onder huisarres geplaas tot sy dood en is in sy eie huis begrawe om 'n politieke woede te voorkom.^[9][10] In 2013 het die Amerikaanse regering formeel die Amerikaanse rol in die staatsgreep erken, as deel van sy buitelandse beleidsinisiatiewe, insluitend die betaling van betogers en omkoop van amptenare.^[11]

1. ↑ McQuade, Joseph. "How the CIA toppled Iranian democracy". The Conversation (in Engels). Besoek op 13 April 2022.
2. ↑ Gasiorowski, Roham Alvandi, Mark J. "The United States Overthrew Iran's Last Democratic Leader". Foreign Policy (in Engels (VSA)). Besoek op 13 April 2022.{{cite web}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
3. ↑ Rieffer-Flanagan, Barbara Ann (2013). Evolving Iran: An Introduction to Politics and Problems in the Islamic Republic. Georgetown University Press. pp. 85–86. ISBN 9781589019782.
4. ↑ James Risen (2000). "The C.I.A. in Iran: First Few Days Look Disastrous". The New York Times.
5. ↑ Kinzer 2003.
6. ↑ Gasiorowski, Mark (1991). U.S. Foreign Policy and the Shah: Building a Client State in Iran. Cornell University Press. p. 166. ISBN 0-8014-2412-7.
7. ↑ Daniel Yergin, The Prize: The Epic Quest for Oil, Money and Power (ISBN 9781439110126).
8. ↑ Gasiorowski, Mark J. (1987). "The 1953 Coup D'etat in Iran". International Journal of Middle East Studies. 19 (3): 261–286. doi:10.1017/S0020743800056737. ISSN 0020-7438. JSTOR 163655. S2CID 154201459.
9. ↑ "CIA Confirms Role in 1953 Iran Coup". nsarchive2.gwu.edu. The National Security Archive. 19 Augustus 2013. Besoek op 21 Augustus 2018.
10. ↑ Saeed Kamali Dehghan; Richard Norton-Taylor (19 Augustus 2013). "CIA admits role in 1953 Iranian coup". The Guardian. Besoek op 20 Augustus 2013.
11. ↑ "In declassified document, CIA acknowledges role in '53 Iran coup". CNN. Besoek op 22 Augustus 2013.