Hierdie artikel is ingeskryf vir die Skole Skryfkompetisie [1]. | |
As u van plan was om ’n groot wysiging aan hierdie artikel aan te bring, is dit miskien ’n beter idee om dit vir eers op die besprekingsblad voor te stel. Nog inligting hier. |
Hierdie artikel moet skoongemaak word om aan Wikipedia se standaarde te voldoen. Die spesifieke probleem is: Wikiteks en taalversorging. (Vind uit wanneer en hoe om hierdie sjabloonboodskap te verwyder) |
'n Samesweringsteorie, of komplotteorie is 'n uiteensetting van 'n gebeurtenis of situasie wat 'n sameswering oproep deur onheilspellende en kragtige akteurs, dikwels polities van motivering,[1] wanneer ander verduidelikings waarskynliker is.[2] Daar word soms na hierdie wêreldbeskouing verwys as konspirasionisme[3] of, meer gewoonlik, samesweringsdenke.
Die term impliseer dat die beroep op 'n sameswering gebaseer is op vooroordeel of onvoldoende bewyse.[4] Sulke teorieë weerstaan vervalsing en word deur sirkulêre redenering versterk. Bewyse teen die sameswering sowel as 'n afwesigheid van bewyse daarvoor word weer geïnterpreteer as bewys van die waarheid daarvan,[4][5] en die sameswering word 'n saak van geloof eerder as bewys.[6]
Navorsing stel voor dat op 'n sielkundige vlak samesweringsteorieë skadelik of patologies kan wees.[7][8] Die samesweringsteorieë wat eens tot beperkte gehore beperk is, het gereeld in massamedia verskyn en het as 'n kulturele verskynsel van die laat 20ste en vroeë 21ste eeu ontstaan.[9][10][11]
Samesweringsteorie-onderwerpe sluit beroemde sterftes, regeringsaktiwiteite, nuwe tegnologieë, terrorisme en vrae oor buiteaardse lewe in. Voorbeelde van die langste en mees erkende samesweringsteorieë is die moord op John F. Kennedy, die Apollo-maanlandings van 1969, en die terreuraanvalle van 11 September 2001, asook talle teorieë rakende beweerde komplotte vir wêreldoorheersing deur verskillende groepe, beide eg en denkbeeldig.
Die volgende is die WAT se definisie van ’n samesweringsteorie:
“Teorie of hipotese vir iets wat moeilik verklaar kan word of waaroor daar legitieme vrae gevra kan word en waarvolgens sekere groepe, organisasies, regerings, of dergelike aanspreeklik gehou word vir onwettige of skadelike praktyke wat in die geheim beoefen word of beoefen is.”
Dit kan ook as ’n manier gesien word om gebeure wat min mense wil aanvaar te verduidelik. Hierdie verduidelikings is egter somtyds heeltemal sinneloos en word dikwels op meer as een manier verkeerd bewys. Dit kan in sommige gevalle selfs met ’n kultus vergelyk word, omdat die wat dit glo dit blindelings navolg en nie die werklikheid aanvaar nie.
Daar is baie maniere hoe samesweringsteorië ontstaan. Dit volg gewoonlik na gebeure wat baie verwarring veroorsaak. Voorbeelde hiervan is die teorieë rondom die aanvalle op 11 September 2001, die oudpresident John F. Kennedy se sluipmoordaanval en natuurrampe soos tsunami’s, aardbewings en pandemies.
Noudat ons ’n basiese riglyn het van wat ’n samesweringsteorie is, kan ons dieper delf en kyk na voorbeelde van die teorieë en hoe hulle verkeerd bewys of beredeneer is.
<ref>
tag; no text was provided for refs named Goertz
<ref>
tag; no text was provided for refs named Voodoo
<ref>
tag; no text was provided for refs named Universalis
<ref>
tag; no text was provided for refs named Byford
<ref>
tag; no text was provided for refs named Keeley
<ref>
tag; no text was provided for refs named Barkun
<ref>
tag; no text was provided for refs named Freeman
<ref>
tag; no text was provided for refs named Barron
<ref>
tag; no text was provided for refs named Camp
<ref>
tag; no text was provided for refs named Goldberg
<ref>
tag; no text was provided for refs named Fenster