Atom

D Atom si Grundbaustäi vo dr Materie. Dr Name läitet sich vom griechische ἄτομοςVorlage:Lang – Invalid: 'gr' * probably 'el' intended átomos ab, was „s Unverschnidbare“ bedütet (vo ἀVorlage:Lang – Invalid: 'gr' * probably 'el' intended a ‚un-‘ und τέμνεινVorlage:Lang – Invalid: 'gr' * probably 'el' intended témnein ‚schniide‘, hüfig au übersetzt mit „s Undäilbare“). En Atom isch die chliinsti Äihäit, wo mä d Materie mit mechanische oder chemische Mittel cha zerleege.

Fast zämme mit dr wüsseschaftlig gsicherete Entdeckig vo de Atom am Aafang vom 20. Joorhundert het mä gmerkt, ass au sii nit undäilbar si, sondern us ere Atomhülle mit negativ ufgladene Elektrone und eme positiv glaadene Atomkärn bestöön. Spööter het mä uusegfunde, ass dr Atomkärn us positiv glaadene Protone und unglaadene Nöitrone ufbaut isch. Alli Atomsorte, wo im nöitraalen Zuestand die gliichi Zaal vo Elektrone und Protone häi, ghööre zu gliiche chemische Elemänt. D Zaal vo de Nöitrone in de Atomkärn vom ene Elemänt cha verschiide si, mä reedet vo de Isotop vom ene Elemänt.

D Elektrone chönne dur die elektrischi Anzieig statt an äin au an meereri Atomkärn gliichzitig bunde si und eso sonigi Süsteem zämmeheebe: Si bilde Molekül, die chlinste Däil, won e chemischi Verbindig darstelle.

Vergliche mit daagdääglige Geegeständ si d Atom mit eme Durchmässer vo öbbe 0,1 nm winzig chlii und dütlig chliiner as d Wälleleng vom Liecht. Äinzelni Atom cha män dorum nume mit spezielle Hilfsmiddel wie em Rasterdunnelmikroskoop aaluege. Entsprächend chlii isch d Masse vom ene Atom. E Wasserstoff-Atom isch öbbe 10⁻²⁷ kg schweer. Mee as 99,9 % vo dr Masse vom en Atom si im Atomkärn konzentriert, dr Räst möche d Elektrone us.