Stoffwechsel

As Stoffwäggsel oder Metabolismus (griechisch μεταβολισμός, metabolismós „Stoffwäggsel“, mit dr latiinische Ändig -us) bezäichnet mä d Gsamthäit vo de chemische Brozäss in Lääbewääse. Drbii wandlet dr Organismus chemischi Stoff in Zwüschebrodukt (Metabolite) und Ändbrodukt um. Dank dene biochemische Vorgäng cha d Körpersubstanz ufbaut und erhalte wärde (Baustoffwäggsel) und Energii für Aktividääte, wo Energii verbruuche, gwunne wärde (Energiistoffwäggsel) und eso cha dr Körper sini Funkzioone ufrächt erhalte. Wääsentlig für e Stoffwäggsel si Enzym, wo chemischi Reakzioone schnäller lön lo ablaufe und sä stüüre (katalysiere).

Wenn fremdi Stoff umgsetzt wärde, wo vo usse ufgnoo worde si, so redet mä au vo Fremdstoffmetabolismus. Dr Umbau organismenfremde Stoff in organismenäigeni Stoff wird as Assimilazioon bezäichnet. S Gegedäil isch d Dissimilazioon, wo organismenäigeni Stoff abbaut wärde. Zum Stoffwäggsel ghöört au d Umwandlig vo schädlige Stoff in Stoff, wo chönne usgschiide wärde (Biodransformazioon).

Stoffwäggselvorgäng wärde vor allem in dr Biochemii erforscht. In dr Medizin und Füsiologii si si von ere groosse Bedütig, under anderem wil si chönne gstöört wärde. Mä cha sä aber au füsikalisch düte as Usdusch vo freier Energii gege Ornig: Lääbewääse vergröössere d Ornig und verbruche Energii drbii. Im Organismus nimmt d Entropii (d Unornig) ab uf Choste vo dr Umgäbig, wo si zuenimmt.