Back Vorticisme Afrikaans الدوامية (حركة فنية) Arabic Vorticisme Catalan Vorticismus Czech Vorticisme Danish Vortizismus German Βορτισισμός Greek Vorticism English Vorticismo Spanish Bortizismo Basque
Dr Wortizismus (änglisch Vorticism, vo lat. vortex „Wirbel, Sturm“) isch e Richdig in dr bildende Kunst, wo im früeje 20. Joorhundert z Ängland paralleel zum Kubismus und zum italiänische Futurismus entstande isch. Er het sich im Widerspruch zur akademische Dradizioon zum Impressionismus gsee und het sich usdrücklig as e spezifisch änglische Biidraag zur Modärne verstande.
E wichdige Vorlöifer vo dr wortizistische Beweegig isch dr Mooler Roger Fry gsi, wo d Usstellige „Manet and the Post-Impressionists“ 1910 und „Second Post-Impressionist Exhibition of English, French and Russian Artists“ 1912 organisiert het und eso dr Impuls für e Nöiorientierig vo dr bildende Kunst in Groossbritannie gee het.
Uf d Entwicklig vom Wortizismus het denn dr italiänischi Futurismus e groosse Iifluss ghaa; z. B. uf e Percy Wyndham Lewis, äine vo de zentraale Protagoniste vom Wortizismus. Dr Windham Lewis het zu den erste Künstler ghöört, wo bi dr Künstlerwärkstatt Omega Workshops, wo dr Roger Frys 1913 gründet het, drbii gsi si. Er het sä aber noch eme Händel churz druf verloo[1]. Blast, s Organ vo dr awangardistische Beweegig, isch nume in zwäi Usgoobe im Juli 1914 und Juli 1915 erschiine.
Dr Wortizismus isch gege e realidäätsnoochi Daarstellig in dr Kunst gsi, gegen e moralische Ufdraag und het uf dr Autonomii vom Kunstwärk bestande. Andrersits häi sich d Künstler vom Wortizismus im Geegesatz zur Kunst vo Frankriich gsee und as Verdräter von ere originöär nordisch-änglische Kunst (mit eme usbrägt maskuliine Sälbstverständnis, eo u. a. Herti as Wärt bostuliert het). Si häi iiri Wärk as Usenandersetzig mit dr modärne „mechanische“ industrielle Wält gsee und si reale Vorbilder, Mensche und Süsche us dr Groossstadt und dr industrielle Brodukzioon, verhaftet bliibe. D Erfaarige us em Chrueg, wo für vili Künstler ernüchternd gsi isch, häi woorschinlig en Iifluss druf ghaa, ass dr Brozäss vo dr Abstrakzioon zum Abstrakte (nit Geegeständlige) nit vollständig duuregfüert worden isch und dr Wortizismus dr Erst Wältchrieg kuum überduurt het.