Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
A falz[1][2][3][4][5] (d'o latín < FALCE[6]) ye una ferramienta agricola tradicional que se'n feba uso en segar, cheneralment ta cerials u bellas vegatas altras hierbas de mida semellant, antes de no cheneralizar-se l'emplego d'as modernas maquinas segaderas.
A suya mida la fa mes manullable que no la dalla ta cuan cal obtener nomás una parte d'a espiga u ta cuan no cal sique segar una finca chicota, a on que sería canso de fer servir l'anterior per a necesidat d'esmolar-lo a ormino. O canto d'a fuella d'as falces no cal esmolar-la tanto como las dallas, y muitas d'as fuellas emplegan ya dende fa tiempo a bora u ripa aserrallada ta guaranciar que marche por mas tiempo.
A suya forma tradicional ye una ferramienta feita d'una fuella en forma de meya luna enchascata en un mango curto, no guaire mes que l'amplura d'a man que l'ha de cullir. A largaria d'a fuella puede estar variata, dende bels 30 cm de belas falcetas ta segar matas dica la setantena de centimetros.
Os orichens d'ista ferramienta son antigos y se'n suposa lo uso dende la epoca d'os primers pueblos neoliticos, que las feban de piedra calsinosa u mesmo de ueso d'animal, mientres que con as primeras civilizacions de mesopotamia o suyo disenyo s'heba perfeccionato apresentando totas ellas ya ixa forma caracteristica de letra C en a fuella.
Per a suya periglosidat como ferramienta de tralla, os segadors soleban levar en l'altra man, ixa que heba d'aguantar o faixo d'espigas mientres yeran segadas, una protección d'estructura semellant ta un zueco, feita por un regular de madera, clamata zoqueta u soqueta.