Andes

Andes
Cordillera de los Andes (es)
cordal
Situación
Cordal	Cordal Americanu
Coordenaes	32°39′12″S 70°00′42″W / 32.6533°S 70.0117°O / -32.6533; -70.0117
Datos
Altitú	6962 m
Fechos importantes
Zonda (es) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg
Arquiteutura
Anchor	500,000 m.
Llargor	7,000,000 m.
Superficie	3 300 000 km²

Los Andes^[1] (quechua: Antis, ("rexón de los antis", el nome d'antis ye como denomaben a los pueblos qu'asitiaben la zona) ye una cordelera de montes d'América del Sur, la más llarga del mundu. Percuerre toa la costa occidental de Sudamérica, con una llonxitú d'alredor de 7.000 km. El so anchor varía ente los 200 y los 700 km, y l'altor mediu de la cordelera ye de cuasimente 4.000 m. Los Andes estiéndense por siete países, que de norte a sur son: Venezuela, Colombia, Ecuador, Perú, Bolivia, Chile y l'Arxentina.

A lo llargo d'ella la cordelera apaez sodividida en dellos macizos, que tán separtaos por zones de menor altor. Hai nella, tamién, varies mesetes asitiaes a gran altor sobro'l nivel de la mar. Nelles hai ciudaes tan importantes como Quitu, Bogotá, Arequipa, Medellín, Sucre, Mérida o La Paz. La meseta conocida como l'Altiplanu ye la segunda asitiada a mayor altor del mundu dempués de la meseta tibetana.

Los Andes ye la cadena montañosa más alta del mundo sacante les asiátiques. El so picu mayor, l'Aconcagua, tien un altor de 6.962 m sobro'l nivel de la mar. Pela so banda el picu Chimborazo, nos Andes ecuatorianos, ye'l puntu de la corteza terrestre más alloñáu del centru de la Tierra. Nesta cordelera alcuéntrense tamién los volcanes de más altor del mundu; más de 50 superen los 6.000 m d'altor, siendo'l más altu el d'Ojos del Salado (6.893 m), asitiáu na llende ente Chile y l'Arxentina. El picu Alpamayo (5.947 m), asitiáu nos Andes peruanos, ye consideráu como'l monte más guapu del mundu.^{[ensin referencies]}

1. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: andín, -ina, -ino