Bulharská republika (cs) Република България (bg) Republica Bulgaria (ro) Republiken Bulgarien (sv) la République de Bulgarie (fr) Republic of Bulgaria (en) Народна република България (bg) Царство България (bg) Княжество България (bg) República de Bulgària (ca)
Bulgaria[17] (en búlgaru България, treslliteráu 'Bǎlgariya') oficialmente República de Bulgaria (Република България, tr. Republika Bǎlgariya) , ye un estáu del sureste d'Europa, na Península Balcánica. Llenda con Rumanía al norte, con Serbia y Macedonia del Norte al oeste, con Grecia y Turquía al sur y col mar Negru al este. La so capital y ciudá principal ye Sofía; otres ciudaes importantes son Plovdiv, Varna y Burgas. Ye, colos sos 110.994 km² d'estensión, el 16ᵘ mayor país d'Europa.
Ente les primeres sociedaes qu'ocuparon el solar de l'actual Bulgaria rescampla, nel Neolíticu, la cultura de Karanovo, con cronoloxíes d'hasta 6.500 AP. Ente los sieglos VI y III e.C. la rexón foi campu de batalla ente los tracios, los perses, los celtes y los antiguos macedonios; la estabilidá nun habría llegar hasta la conquista romana, nel añu 45. La rotura del Imperiu romanu en dos dexó Bulgaria dientro la metá oriental, y los bizantinos perdieron parte del territoriu a manes d'una horda de protobúlgaros, qu'aportaron a la zona nel sieglu VII. Estos protobúlgaros fundaron, en 681, el Primer Imperiu búlgaru, que dominó bona parte de los Balcanes ya influenció enforma la cultura de los eslavos al traviés del desarrollu del alfabetu cirílicu. L'imperiu sobrevivió hasta que, a entamos del sieglu XI, l'emperador bizantín Basiliu II conquistolu. Una revuelta de los búlgaros, en 1185, estableció el Segundu Imperiu búlgaru, qu'algamó'l so cumal nel reináu d'Iván Asen II (1218-1251). L'imperiu, bayuroso en lluches feudales internes, desintegrose en 1396 pol puxu del Imperiu otomanu, que habría poner el país na órbita turca por cinco sieglos.
La guerra ruso-turca de 1877-1878 acabó propiciando la formación del actual estáu búlgaru. Muncha población d'etnia búlgara quedó fuera de les llendes pactaes nel tratáu de paz de San Stefano, qu'acabó con esa guerra, y eso traxo inestabilidá a la zona, con engarradielles continues colos países vecinos y l'aliniamientu con Alemaña nes dos guerres mundiales. En 1946 Bulgaria convirtióse nún réxime socialista de partíu únicu, miembru del bloque soviéticu. El Partíu Comunista perdió'l monopoliu del poder nes eleiciones que siguieron a les revueltes de 1989, y de magar el país ta na transición hacia un sistema democráticu d'economía de mercáu. La Constitución de 1991 define'l país como una república parlamentaria xunitaria, con un altu grau de centralización política, alministrativa y económica. La mayoría de la población vive en Sofía y nes capitales de les 27 provincies, de resultes d'un éxodu rural que llevó la decayencia demográfica al campu dende finales de la década de 1980.
Bulgaria ye miembru de la Xunión Europea, la OTAN y el Conseyu d'Europa, ye un miembru fundador de la Organización pa la Seguridá y la Cooperación n'Europa y tien ocupao trés vegaes un asientu nel Conseyu de Seguridá de les Naciones Xuníes. La so economía de mercáu forma parte del Mercáu Únicu Europeu, y rescampla nella el sector servicios, siguíu n'importancia pol industrial (especialmente industries mecániques y minería) y l'agrícola. Ún de los mayores problemes del país ye la corrupción, perestendida pola cadarma socioeconómica y política.