Back Chiapas Afrikaans Chiapas AN تشياباس Arabic Chiapas Istadu Aymara Ч’япас Byelorussian Ч’япас BE-X-OLD Чиапас Bulgarian Chiapas Breton Chiapas BS Chiapas Catalan
.svg)
Chiapas ye una de les trenta y dos entidaes federatives qu'integren los Estaos Xuníos Mexicanos. La so capital y ciudá más poblada ye Tuxtla Gutiérrez. Ta allugáu na rexón suroeste del país, llindando al norte con Tabasco, al este con Guatemala, al sur col océanu Pacíficu, al oeste con Oaxaca y al noroeste con Veracruz. Con 5 217 908 habs. en 2015 ye'l sestu estáu más pobláu, por detrás del Estáu de Méxicu, Veracruz, Jalisco, Puebla y Guanajuato. Foi fundáu'l 20 de setiembre de 1786.[1]
Chiapas tien dellos de los destinos turísticos más importantes de Méxicu, como la zona arqueolóxica de Palenque, qu'atrai a una cantidá bien importante de turistes al añu. Pol volume de la so producción agrícola, ocupa un sitiu destacáu en Méxicu, sobremanera pola producción de café, maíz y mangu.
El territoriu chiapaneco presenta una morfoloxía bien complexa, formada per estenses zones montascoses: la Sierra Madre de Chiapas que se dirixe a Oaxaca al Norte y a Guatemala al Sur, El Bloque o Macizu Central que se dirixen escontra Veracruz y Tabasco al Norte y escontra Guatemala al Sur. D'igual forma atópase determinada por grandes Valles: la depresión central. Según grandes llanures: la Llanura Costera del Pacíficu y les Llanures Aluviales del Norte. Por esti motivu, Chiapas presenta una gran diversidá climática y biolóxica. Delles zones del so territoriu fueron declaraes reserves de la biosfera por allugar a delles especies animal y vexetal, munches d'elles son reinales del llugar.
Nel territoriu de Chiapas desenvolviéronse importantes cultures mesoamericanes mientres la dómina precolombina. Ente elles la olmeca, maya y chiapaneca. Nel periodu Clásicu, tuvieron la so puxanza ciudaes como Palenque y Toniná. Nel periodu Posclásico, los chiapanecas llegaron al centru del estáu y apoderaron a los zoques y los tzotziles, ente que los mexiques controlaron la rexón de Xoconochco. La Conquista española tuvo na derrota de los Chiapanecas unu de los sos episodios más importantes. La provincia de Chiapas formó parte de la capitanía xeneral de Guatemala hasta la so independencia y posterior incorporación al Primer Imperiu Mexicanu. Cuando esta entidá eslleióse, Chiapas foi la única provincia centroamericana qu'optó por permanecer xunida a Méxicu. Mientres la colonia fundáronse dellos poblaos españoles como indíxenes ente ellos, Ciudá Real, asientu del poder na rexón hasta'l sieglu XIX. A lo llargo del sieglu XX y el sieglu XIX, nel Estáu reproducióse y fortaleció una amplia desigualdá social. Los abusos contra los pueblos indíxenes y les comunidaes rurales xeneraron un conflictu latente hasta'l postreru cuartu del sieglu XX, qu'españó en 1994 col llevantamientu zapatista encabezáu pol Exércitu Zapatista de Lliberación Nacional, conflictu que sigue ensin resolvese hasta'l momentu.
Chiapas cunta con curiosos turísticos bien importantes principalmente Zones Arqueolóxiques y nichos ecolóxicos de gran guapura. Anguaño cunta con 122 conceyos oficiales, de los cualos los últimos cuatro fueron aprobaos el 14 de payares de 2011 pol Congresu Estatal. Amás esti Estáu ye unu de los que tien mayor población indíxena en Méxicu, yá que aproximao'l 30% de la población fala dalguna llingua orixinaria del continente.
- ↑ Constitución Política del Estáu Llibre y Soberanu de Chiapas Sieglu XXI - Artículu 1ᵘ.