El Plan Marshall —oficialmente llamáu European Recovery Program, ERP— foi una iniciativa d'Estaos Xuníos p'ayudar a Europa Occidental, na que los norteamericanos dieron ayudes económiques por valor d'unos 13.000 millones de dólares de la dómina[1] pa la reconstrucción d'aquellos países d'Europa afaraos tres la Segunda Guerra Mundial. El plan tuvo en funcionamientu mientres cuatro años dende abril de 1948. Los oxetivos d'Estaos Xuníos yeren reconstruyir aquelles zones destruyíes pola guerra, esaniciar barreres al comerciu, modernizar la industria europeo y faer prósperu de nuevu al continente; toos estos oxetivos taben destinaos a evitar l'espardimientu del comunismu, que tenía una gran y creciente influencia na Europa de posguerra.[2] El Plan Marshall riquió d'un amenorgamientu de les barreres interestatales, una menor regulación de los negocios y afaló un aumentu de la productividá, l'afiliación sindical y nuevos modelos de negociu modernos».[3]
Les ayudes del plan estremar ente los países receptores sobre una base más o menos per cápita. Diéronse cantidaes mayores a les grandes potencies industriales, una y bones la opinión dominante yera que la so reactivación sería esencial pa la prosperidá xeneral d'Europa. Aquelles naciones aliaes recibieron daqué más d'ayuda per cápita que los antiguos miembros del Exa o que se caltuvieren neutrales. El mayor receptor de dineru del Plan Marshall foi'l Reinu Xuníu, que recibió un 26 % del total, siguíu de Francia con un 18 % y la nueva Alemaña Occidental con un 11 %. En total 18 países europeos beneficiar del plan.[4] A pesar de que se-y prometiera mientres la guerra y ufiertóse-y, la Xunión Soviética negar a participar nel programa por medrana a la perda d'independencia económica; cola so negativa tamién bloquió la posible participación de países d'Europa del Este, como Alemaña Oriental o Polonia. Al plan llueu se-y criticó la poca importancia dada a la recuperación de ciertos sectores estratéxicos europeos pa favorecer la entrada d'empreses d'Estaos Xuníos y la medrana a que los países europeos convertir n'estaos clientelares y dependientes de EE. UU. Estaos Xuníos desenvolvió programes similares n'Asia, pero so otres denominaciones.
Sicasí, el so papel na rápida recuperación foi aldericáu. La mayoría refuga la idea de que solo alicó milagrosamente a Europa, una y bones la evidencia amuesa que yá se taba llevando a cabu una recuperación xeneral. Les subvenciones del Plan Marshall apurrir a una tasa que nun yera muncho más alta en términos de fluxu que l'ayuda anterior d'UNRRA y representaben menos del 3% del ingresu nacional combináu de los países receptores ente 1948 y 1951,[5] lo que significaría un aumentu na crecedera del PIB de solu 0.3%.[6][7] Amás, nun esiste una correlación ente la cantidá d'ayuda recibida y la velocidá de recuperación: tanto Francia como'l Reinu Xuníu recibieron más ayuda, pero Alemaña Occidental recuperóse significativamente más rápidu.[8]
La iniciativa lleva'l nome del entós secretariu d'estáu George Marshall, que tamién fuera unu de los más célebres xenerales d'Estaos Xuníos mientres la guerra. El plan tuvo'l sofitu n'Estaos Xuníos de los dos grandes partíos, los republicanos controlaben el Congresu, mientres los demócrates controlaben la Casa Blanca con Harry Truman como presidente. El plan foi en gran midida creáu por funcionarios del Departamentu d'Estáu, especialmente por William L. Clayton y Goerfe F. Kennan, cola ayuda de la Institución Brookings, conforme a lo solicitao pol senador Arthur Vandenberg, presidente del Comité de Rellaciones Esteriores del Senáu.[9] Marshall faló de la necesidá urxente d'ayudar a la recuperación europea nel so discursu na Universidá de Harvard de xunu de 1947.[2][10]
De magar, utilizáronse términos como «nuevu o equivalente Plan Marshall» pa describir programes o propuestes de rescate económicu a gran escala.[11]