Back 1989 Abkhazian 1989 Afrikaans 1989 ALS 1989 እ.ኤ.አ. Amharic 1989 AN 1989 Arabic 1989 ARY 1989 ARZ 1989 AST 1989 сон AV
| İllər |
|---|
| 1985 • 1986 • 1987 • 1988 — 1989 — 1990 • 1991 • 1992 • 1993 |
| Onilliklər |
| 1960-cı illər • 1970-ci illər — 1980-ci illər — 1990-cı illər • 2000-ci illər |
| Əsrlər |
| XIX əsr — XX əsr — XXI əsr |
| 1989 digər təqvimlərdə | |
|---|---|
| Qriqori təqvimi | 1989 MCMLXXXIX |
| Yuli təqvimi | 1989 |
| Yuli təqvimi bizans erasında |
7497-7498 (1 sentyabr) |
| Romanın yarandığı gündən | 2741-2742 (21 aprel) |
| Avropa təqvimi |
5749-5750 ה'תשמ"ט - ה'תש"ן |
| Hicri təqvim | 1409-1410 |
| Erməni təqvimi | 4481-4482 (11 avqust)
ՌՋՁԹ |
| Çin təqvimi | 4685-4686 戊辰 - 己巳 sarı əjdaha - sarı ilan |
| Efiopiya təqvimi | 1981 - 1982 |
| Hind təqvimi | |
| - Vikram-samvat | 2045-2046 |
| - Şaka sambat | 1911—1912 |
| - Kali-yuqa | 5090-5091 |
| İran təqvimi | 1367-1368 |
| Buddist təqvimi | 2532 |
| Holosen təqvimi | 11989 |
| Yapon xronologiyası | 64 Syova erası — 1 Heysey erası (с 7 января) |
| Fransız inqilabı təqvimi | 197—198 |
| Çuçxe təqvimi | 78-ci çuçxe ili |
| Minqo təqvimi | 78-ci Tayvan ili |
1989 (MCMLXXXIX) — Qriqori təqviminin bazar günündə başlamış olan, bizim eranın və miladi tarixin 1989-cu, II minilliyin 989-cu, XX əsrin 89-cu, 1980-ci illərin 10-cu və sonuncu ili.
1989-cu il siyasət tarixində dönüş nöqtəsi hesab olunur; belə ki, Polşa və Macarıstanda başlayan, noyabrda Berlin divarının açılması və Çexoslovakiyada Məxməri inqilabla zirvəyə çatan, dekabrda Rumıniyada kommunist diktaturasının devrilməsini də əhatə edən və 1991-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqının dağılması ilə başa çatan inqilablar dalğası güc bölgüsü təcrübəsi ilə Avropadakı Şərq blokunu "silib-süpürdü". Qeyd edilən hadisələr tarixdə 1989-cu il inqilabları adı ilə tanınır. Kommunist hökumətlərə qarşı yönəlmiş inqilabların Şərqi Avropada əsas etibarilə uğurla nəticələndiyi həmin dövrdə kommunist Çinində etirazlar yatırılırdı. Belə etirazlardan ən məşhuru Pekindəki Tyananmen meydanı etirazları idi.
Bu, həmin il idi ki, iyirmi ildən çox Braziliyanı idarə edən hərbi diktatura rejiminin 1985-ci ildə başa çatması ilə 29 ildən sonra ilk dəfə Braziliyada prezident seçkiləri keçirilirdi; bu da demokratiyanın yenidən qurulması prosesinin son nöqtəsi oldu.
1989-cu ildə Frederik Villem de Klerk Cənubi Afrika Respublikasının dövlət başçısı seçilmiş və onun hakimiyyətdə olduğu beş ildə aparteid sistemi tədricən dağılmışdır. Bu hadisələrin kulminasiya nöqtəsi isə Afrika Milli Konqresinin həbsdə olan lideri Nelson Mandelanın 1994-cü il seçkiləri ilə hakimiyyətə gəlməsi oldu.
İlk özəl internet xidmət provayderi,[1][2] eləcə də ümumdünya hörümçək toru üçün ilk yazılı təklif və Yeni Zelandiya, Yaponiya və Avstraliyanın ilk internet əlaqələri də 1989-cu ildə yarandı. İlk dəfə məhz 1989-cu ildə tətbiq edilən preimplantasiya genetik diaqnoz metodu nəticəsində növbəti il ilk belə körpələr dünyaya gəlmişdir.[3]
- ↑ "Company History". Sublime IP. 2014-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-19.
- ↑ "Wired 7.08: Harmonic Convergence". Wired. Archive.wired.com. 2009-01-04. 2014-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-19.
- ↑ "Genetic Defect Screened Out; Healthy Twins Born". LA Times. 2016-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-20.