Fransa

Fransa
Fransa Respublikası République française  (Fransız)
Bayraq[1] Gerb
Liberté, égalité, fraternit "Azadlıq, bərabərlik, qardaşlıq" Azadlıq, bərabərlik, qardaşlıq[1][2]
Himn:  La Marseillaise
Tarixi
• Qərbi Frank krallığı - Verden müqaviləsi	10 avqust 843
• Fransa krallığı	3 iyul 987
• Birinci Fransa Respublikası	22 sentyabr 1792
• AİB-in qurulması	1 yanvar 1958
• Mövcud konstitusiya - Beşinci Fransa Respublikası	4 oktyabr 1958
Rəsmi dilləri	fransız dili (25 iyun 1992–)[1][4]
Paytaxt	Paris 48°51′ şm. e. 2°21′ ş. u.HGYO
İdarəetmə forması	Unitar yarı prezident respublikası
Prezident	Emmanuel Makron
Baş nazir	Mişel Barnye
Sahəsi	Dünyada 42-ci
• Ümumi	643.801 km2 (248.573 kv. mil) km²
• Su sahəsi (%)	0.86
Əhalisi
• Əhali	▲ 68,042,591 nəfər (20-ci)
• Sıxlıq	105,46 nəf./km² (106-cı)
ÜDM (AQP)
• Ümumi	▲ $3.872 trilyon dollar  (10-cu)
• Adambaşına	▲ $56,916 dollar  (24-cü)
ÜDM (nominal)
• Ümumi (2023)	▲ $2,923 trilyon dollar  (7-ci)
• Adambaşına	▲ $42,965 dollar  (28-ci)
İİİ (2021)	0,910
Demonim	Fransız
Valyuta	avro, CFP Franqı
İnternet domeni	.fr
ISO kodu	FR
BOK kodu	FRA
Telefon kodu	+33
Saat qurşaqları	UTC+01:00[3]
Nəqliyyatın yönü	sağ[d][5]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fransa

Fransa Respublikası (fr. République Française), yaxud qısaca Fransa, köhnə mənbələrdə Firəngistan^[6] — Qərbi Avropada dövlət. O, Belçika, Lüksemburq, Almaniya, İsveçrə, İtaliya, Monako, Andorra və İspaniya ilə həmsərhəddir.

Fransa Avropa İttifaqının qurucu üzvüdür. Rusiya və Ukraynadan sonra ərazicə Avropanın ən böyük 3-cü ölkəsidir. Avropa qitəsinin qədim dövlətlərindən sayılır.

Kontinental Fransa cənubda Aralıq dənizindən şimalda La-Manş və Şimal dənizinə, şərqdə Reyn çayından qərbdə Atlantik okeanına qədər uzanan torpaqlarda yerləşir. Fransızlar torpaqlarının formasına görə ölkələrini altıbucaqlı (fransızca: L'Héxagone, "l'e-gza-gon" kimi oxunur) adlandırırlar.

Fransa idarəetmədə yarı prezident sistemi olan unitar dövlətdir. Ölkənin əsas prinsipləri və idealları İnsan və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsində izah edilir.

Xaricdəki əyalətlərində o, həmçinin Fransız Qvianası vasitəsilə Braziliya və Surinamla və Saint Martin adası vasitəsilə Hollandiya Antilləri ilə həmsərhəddir. Fransa Böyük Britaniya ilə La-Manş boğazında dəniz səthinin altından keçən Manş Tuneli ilə bağlıdır.

XVII əsrin ikinci yarısından başlayaraq Fransa beynəlxalq münasibətlər sahəsində dünyanın aparıcı dövlətlərindən biri olmuşdur. 18–19-cu əsrlər arasında Fransa dövrün ən böyük müstəmləkə imperiyalarından birini qurdu. Bu dövrlərdə Fransanın sərhədləri Qərbi Afrikadan Cənub-Şərqi Asiyaya qədər uzanaraq təsir etdiyi bölgələrdəki cəmiyyətlərin mədəniyyətində və siyasətində özünəməxsus izlər buraxmışdır.

Dünyada 6-cı olan nominal ümumi daxili məhsul və 7-ci olan alıcılıq qabiliyyəti pariteti ilə inkişaf etmiş iqtisadiyyata malikdir və inkişaf etmiş ölkələr sinfindədir.

Fransa, ölkədə iyirmi dörd saatdan az qalanlar, o cümlədən işgüzar səfərlər üçün gələnlər istisna olmaqla, ildə təxminən 82 milyon turistlə dünyanın ən çox ziyarət edilən ölkəsidir.

Fransa Avropa İttifaqı adlı siyasi və iqtisadi təşkilatın qurucu üzvlərindən biridir və birliyə üzv ölkələr arasında ən böyük əraziyə malikdir. Ölkə həm də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qurucu üzvlərindən biridir; Frankofoniya həm də G8 sammitlərinin, Latın İttifaqının və NATO-nun iştirakçısıdır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının beş daimi üzvündən biridir. 360 effektiv döyüş başlığı və 59 atom elektrik stansiyası ilə mühüm nüvə enerjisidir

1. ↑ ^{1 2 3 4} article 2 of the French Constitution of the Fifth Republic.
2. ↑ ^{1 2} Fransa Konstitusiyası.
3. ↑ ^{1 2} Journal officiel de la République française, Journal officiel de la République française. Document administratif (fr.). 1979. ISSN 0242-6773
4. ↑ french constitutional law of 25 June 1992.
5. ↑ (unspecified title).
6. ↑ Abbasqulu Xan Sərtib, Rusca-farsca-azərbaycanca lüğət (Русско-персидско-тюркский словарь), 1908 (s. 123)