Back Амшаԥ Abkhazian ӀутӀыж ADY Paasfees Afrikaans Ostern ALS ፋሲካ Amharic Ēaster ANG عيد القيامة Arabic ܥܐܕܐ ܕܩܝܡܬܐ ARC عيد القيامه ARZ Pascua AST

Pasxa

Pasxa
Rafael Santinin təsvir etdiyi Məsihin dirilməsi
Rafael Santinin təsvir etdiyi Məsihin dirilməsi
Rəsmi adı Pasxa
Növ xristian, mədəni
Həsr olunub İsanın dirilməsi
Tarix 22 mart, 25 aprel
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fəsh[1][2][3] və ya Pasxa (anqlosaks. Ēostre, lat. Pascha; q.yun. Πάσχα Pasxa, ivr. ‏פֶּסַח‏‎ Pesax[4]) – el arasında həm də Qızıl yumurta bayramı[5] kimi tanınan Əhdi-Cədiddə təsvir edildiyinə əsasən, İsanın çarmıxa çəkilməsindən üç gün sonra dirilməsi münasibətilə qeyd edilən xristian festival və bayramıdır.[6][7] Pasxa, qırx günlük oruc və ibadət müddəti olan Böyük pəhrizdən əvvəlki İsanın ehtirasının kuliminasiyasıdır. Böyük pəhrizin, Pasxa triduumu, Sonuncu şam yeməyi və ayaq yumanın[8][9] anıldığı Müqəddəs cümə axşamının, həmçinin, İsanın çarmıxa çəkilməsi və öldürülməsinin anıldığı Müqəddəs Cümə gününün də daxil olduğu sonuncu həftəsi "Müqəddəs həftə" adlanır.[10] Pasxadan sonra əlli günlük Pasxa fəsli adlı dövr başlanır ki, həmin dövr də Müqəddəs Üçlük günü ilə başa çatır.

Pasxa günü dəyişən bayramdır və qeyd edildiyi gün müasir təqvimlə uyğun deyil. Birinci Nikeya Kilsə Məclisi (325-ci il) Pasxa tarixini Mart ekinoksundan (gecə ilə gündüzün bərabərləşməsi) sonrakı ay bütövlənməsindən (Pasxa bütöv ayı) sonrakı ilk bazar günü olaraq müəyyən edir.[11] Kilsə təqviminə görə ekinoksun 21 martda (baxmayaraq ki, astronomik təqvimə əsasən əksər illərdə bərabərləşmə 20 martda baş verir) baş verməsi qəbul edilir və Bütöv Ay astronomik təqvimlə heç də həmişə uyğunlaşmır. Beləcə, Pasxa tarixi 22 martla 25 aprel arasında dəyişir. Şərq xristianlığında Pasxa tarixinin hesablanması zamanı XI əsrdən bərabərləşmənin 21 mart tarixi qəbul edildiyi Yuli təqviminə əsaslanılır, 3 aprelin bərabərləşmə hesab edildiyi Qriqori təqvimində isə Pasxa tarixi 4 aprellə 8 may arasında dəyişir.

Təqvimdəki mövqeyi və simvolikası baxımından Pasxa, qədim yəhudi bayramlarından biri olan Pesaxa əsaslanır. Əksər dillərdə "Pasxa" ("Easter") və "Pesax" sözləri də əlaqəli və ya omonim sözlər kimi işlədilir.[12] Dünyanın müxtəlif hissələrində bir-birindən fərqli Pasxa adətləri olsa da, şəfəq xidmətləri, Pasxa bayramlaşması, kilsə dövrələməsi[13] və İsanın boş türbəsinin simvolu olan bəzədilmiş Pasxa yumurtaları ümumi motivlərdir.[14][15][16] Əlavə olaraq, yumurta döyüşdürülməsi, Pasxa dovşanı, Pasxa oyun və festivalları kimi ənənələr də vardır ki, bu ənənələr də xristianlarla yanaşı, qeyri-xristian topluluqlar arasında da geniş yayılmışdır.[17][18][19][20]

  1. ↑ http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=142936&pno=150 Arxivləşdirilib 2021-09-23 at the Wayback Machine Qənizadə, Sultan Məcid. (Şeyda bəy Şirvani) Lüğət rusi və türki (s.293)
  2. ↑ Hüseyn Tövfiqi, Böyük dinlərlə tanışlıq, Xəzər Universitəsi Nəşriyyatı, 2013
  3. ↑ https://obastan.com/eyd/772971/?l=az Arxivləşdirilib 2022-03-28 at the Wayback Machine eydi-fəsh — pasxa bayramı
  4. ↑ Norman Davies. Europe: A History. HarperCollins. 20 January 1998. 24 April 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 June 2013. In most European languages Easter is called by some variant of the late Latin word Pascha, which in turn derives from the Hebrew pesach, passover'.
  5. ↑ "Qızıl" Arxivləşdirilib 2014-07-16 at the Wayback Machine. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti.
  6. ↑ Bernard Trawicky, Ruth Wilhelme Gregory. Anniversaries and Holidays. American Library Association. 2000. 2022-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-20. Easter is the central celebration of the Christian liturgical year. It is the oldest and most important Christian feast, celebrating the Resurrection of Jesus Christ. The date of Easter determines the dates of all movable feasts except those of Advent.
  7. ↑ Aveni, Anthony. "The Easter/Passover Season: Connecting Time's Broken Circle", The Book of the Year: A Brief History of Our Seasonal Holidays. Oxford University Press. 2004. 64–78. ISBN 0-19-517154-3.
  8. ↑ Peter C. Bower. The Companion to the Book of Common Worship. Geneva Press. 4 June 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 April 2009. Maundy Thursday (or le mandé; Thursday of the Mandatum, Latin, commandment). The name is taken from the first few words sung at the ceremony of the washing of the feet, "I give you a new commandment" (John 13:34); also from the commandment of Christ that we should imitate His loving humility in the washing of the feet (John 13:14–17). The term mandatum (maundy), therefore, was applied to the rite of foot-washing on this day.
  9. ↑ Gail Ramshaw. Three Day Feast: Maundy Thursday, Good Friday, and Easter. Augsburg Books. 2004. 16 September 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 April 2009. In the liturgies of the Three Days, the service for Maundy Thursday includes both, telling the story of Jesus' last supper and enacting the footwashing.
  10. ↑ Leonard Stuart. New century reference library of the world's most important knowledge: complete, thorough, practical, Volume 3. Syndicate Pub. Co. 1909. 2014-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2013. Holy Week, or Passion Week, the week which immediately precedes Easter, and is devoted especially to commemorating the passion of our Lord. The Days more especially solemnized during it are Holy Wednesday, Maundy Thursday, Good Friday, and Holy Saturday.
  11. ↑ "Frequently asked questions about the date of Easter". 2011-04-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-20.
  12. ↑ Weiser, Francis X. Handbook of Christian Feasts and Customs. New York: Harcourt, Brace and Company. 1958. səh. 214. ISBN 0-15-138435-5. 2016-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-20.
  13. ↑ "clipping the church". Oxford Reference. Oxford University Press. 12 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 March 2013.
  14. ↑ Anne Jordan. Christianity. Nelson Thornes. 5 April 2000. 20 June 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 April 2012. Easter eggs are used as a Christian symbol to represent the empty tomb. The outside of the egg looks dead but inside there is new life, which is going to break out. The Easter egg is a reminder that Jesus will rise from His tomb and bring new life. Orthodox Christians dye boiled eggs red to represent the blood of Christ shed for the sins of the world.
  15. ↑ The Guardian, Volume 29. H. Harbaugh. 1878. 17 May 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 April 2012. Just so, on that first Easter morning, Jesus came to life and walked out of the tomb, and left it, as it were, an empty shell. Just so, too, when the Christian dies, the body is left in the grave, an empty shell, but the soul takes wings and flies away to be with God. Thus you see that though an egg seems to be as dead as a stone, yet it really has life in it; and also it is like Christ's dead body, which was raised to life again. This is the reason we use eggs on Easter. (In olden times they used to color the eggs red, so as to show the kind of death by which Christ died,-a bloody death.)
  16. ↑ Gordon Geddes, Jane Griffiths. Christian belief and practice. Heinemann. 22 January 2002. 17 May 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 April 2012. Red eggs are given to Orthodox Christians after the Easter Liturgy. They crack their eggs against each other's. The cracking of the eggs symbolizes a wish to break away from the bonds of sin and misery and enter the new life issuing from Christ's resurrection.
  17. ↑ Vicki K. Black. The Church Standard, Volume 74. Church Publishing, Inc. 1 July 2004. 16 September 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 April 2012. In parts of Europe, the eggs were dyed red and were then cracked together when people exchanged Easter greetings. Many congregations today continue to have Easter egg hunts for the children after the services on Easter Day.
  18. ↑ The Church Standard, Volume 74. Walter N. Hering. 1897. 17 September 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 April 2012. When the custom was carrierd over into Christian practice the Easter eggs were usually sent to the priests to be blessed and sprinked with holy water. In later times the coloring and decorating of eggs was introduced, and in a royal roll of the time of Edward I., which is preserved in the Tower of London, there is an entry of 18d. for 400 eggs, to be used for Easter gifts.
  19. ↑ From Preparation to Passion. 2010. 16 September 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 April 2012. So what preparations do most Christians and non-Christians make? Shopping for new clothing often signifies the belief that Spring has arrived, and it is a time of renewal. Preparations for the Easter Egg Hunts and the Easter Ham for the Sunday dinner are high on the list too.
  20. ↑ Duchak, Alicia. An A-Z of Modern America. Rutledge. 2002. 2016-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-20.

Developed by StudentB