Temaga tĕmaga | ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Cingakan | bang-kudrang métalik | |||||||||||||||||||||||||||
Bobot atom standar Ar, std(Cu) | 63.546(3)[1] | |||||||||||||||||||||||||||
Temaga ring tabél périodik | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Wilangan atom (Z) | 29 | |||||||||||||||||||||||||||
Watek | golongan 11 | |||||||||||||||||||||||||||
Période | période 4 | |||||||||||||||||||||||||||
Blok | blok-d | |||||||||||||||||||||||||||
Konpigurasi éléktron | [Ar] 3d10 4s1 | |||||||||||||||||||||||||||
Éléktron per kulit | 2, 8, 18, 1 | |||||||||||||||||||||||||||
Cecirén pisik | ||||||||||||||||||||||||||||
Pase ring STP | solid | |||||||||||||||||||||||||||
Titik lebur | 1357.77 K (1084.62 °C, 1984.32 °F) | |||||||||||||||||||||||||||
Titik didih | 2835 K (2562 °C, 4643 °F) | |||||||||||||||||||||||||||
Kapadetan (nampek s.r.) | 8.94 g/cm3 | |||||||||||||||||||||||||||
ri kala éncéh (ring t.l.) | 8.02 g/cm3 | |||||||||||||||||||||||||||
Panes fusi | 13.26 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||
Panes panguapan | 300.4 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||
Kapasitas panes molar | 24.440 J/(mol·K) | |||||||||||||||||||||||||||
Tekanan uap
| ||||||||||||||||||||||||||||
Cecirén atom | ||||||||||||||||||||||||||||
Paindikan oksidasi | −2, 0,[2] +1, +2, +3, +4 (oksida basa tenga) | |||||||||||||||||||||||||||
Kaéléktronégatipan | skala Pauling: 1.90 | |||||||||||||||||||||||||||
Wasa ionisasi |
| |||||||||||||||||||||||||||
Jeriji atom | émpiris: 128 pm | |||||||||||||||||||||||||||
Jeriji kovalén | 132±4 pm | |||||||||||||||||||||||||||
Jeriji Van der Waals | 140 pm | |||||||||||||||||||||||||||
Garis spéktral saking temaga | ||||||||||||||||||||||||||||
Cecirén liyanan | ||||||||||||||||||||||||||||
Rupa alami | primordial | |||||||||||||||||||||||||||
Struktur kristal | kubus mapusat muka (fcc) | |||||||||||||||||||||||||||
Kagelisan swara pales tipis | (annealed) 3810 m/s (ring r.t.) | |||||||||||||||||||||||||||
Ékspansi térmal | 16.5 µm/(m⋅K) (ring 25 °C) | |||||||||||||||||||||||||||
Konduktivitas térmal | 401 W/(m⋅K) | |||||||||||||||||||||||||||
Resistivitas listrik | 16.78 n Ω⋅m (ring 20 °C) | |||||||||||||||||||||||||||
bacakan magnétik | diamagnétik | |||||||||||||||||||||||||||
Modulus Young | 110–128 GPa | |||||||||||||||||||||||||||
Modulus Shear | 48 GPa | |||||||||||||||||||||||||||
Modulus Bulk | 140 GPa | |||||||||||||||||||||||||||
Rasio Poisson | 0.34 | |||||||||||||||||||||||||||
Kakatosan Mohs | 3.0 | |||||||||||||||||||||||||||
Kakatosan Vickers | 369 MPa | |||||||||||||||||||||||||||
Kakatosan Brinell | 874 MPa | |||||||||||||||||||||||||||
Nomor CAS | 7440-50-8 | |||||||||||||||||||||||||||
Lelintihan | ||||||||||||||||||||||||||||
Pangaranan | mawit Siprus, genah panambangan utama ring aab Romawi (Cyprium) | |||||||||||||||||||||||||||
Panemuan | Kangin Tengah (9000 SM) | |||||||||||||||||||||||||||
Isotop utama temaga | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Temaga (aksara Bali: tĕmaga) silih tunggil datu kimia antuk simbol Cu (saking Latin: cuprum) miwah nomor atom 29. Pinaka logam bélék, miwah ulet antuk konduktivitas termal dan listrik sané becik. Pamukaan temaga murni sané anyar mawarna warna kudrang masawang bang. Temaga kaanggén konduktor panas miwah listrik, manados lakaran wangunan, miwah manados panyusun makudang logam paduan, sekadi pérak stérling sané kaanggén ring pahiasan, kupronikel kaanggén antuk piranti keras ring segara miwah koin, miwah konstantan kaanggén ring pangukur regangan miwah termokopél antuk pangukuran suhu.
Temaga inggih punika satunggal saking akedik logam sané prasida kawéntenang ring palemahan ring wentuk logam sané prasida kaanggén sacara langsung (logam sujati). Paindikan punika ngawinan pawigunaan olih manusa pinih anter ring makudang wewengkon, saking c. 8000 SM. Siuan warsa selantur nyané, punika dados logam kapertama sané kalebur saking wijih sulfida, c. 5000 SM; logam pertama sané kacetak manados wentuk cetakan, c. 4000 SM; miwah logam kapertama sané kajelapang kacampuh sareng logam tiosan, timah, antuk ngardi prunggu, c. 3500 SM.[3]