Gapas

An Gapas sarong malumhok, malumoy na staple fiber na nagdadakula sa sarong boll, o proteksiyon na kaha, sa palibot kan mga tulang nin mga tinanom na koton kan genus na Gossypium sa pamilyang mallow na Malvaceae. An hibla haros purong cellulose, asin pwedeng maglaog nin sararadit na porsyento nin mga wax, taba, pektin, asin tubig. Sa irarom kan natural na mga kondisyon, an mga bol nin gapas, magpapalangkaw nin dispersal kan mga tulang.

An tinanom sarong natibong palumpong sa tropikal asin subtropikal na mga rehiyon sa bilog na kinaban, kabali an mga Amerika, Aprika, Ehipto asin Indya. An pinakadakulang pagkakaiba-iba kan mga espesye nin wild cotton, mahihiling sa Mexico, na sinusundan kan Australya asin Aprika.^[1] An gapas an solomenteng pinaamo sa Luma asin Bagong Kinaban.

An hibla parating minaitok sa torsido na piggamit tanganing maghimo nin malumoy, makahangos, asin pusog na tela. Midbid sagkod sa suanoy na panahon an paggamit nin gapas para sa tela; nahiling sa Sibilisasyon kan Lambak nin Indus an pragmento nin hibla nin gapas na may petsang ikalimang milenyo BK, pati na nanggad an mga labi kan tela na napetsahan kadtong 6000 BK sa Peru. Bagaman nilinang gikan pa kadtong inot na panahon, an pag-imbento kan gapas na gin na ini iyo an nagpababa sa halaga kan produksyon na nagbugtak sa halawigan na paggamit kaini, asin ini an pinakahalawig na piggagamit na natural na hibla na tela sa pagbado sa ngunyan.

An sa ngunyan na mga pagtatantya para sa produksyon sa kinaban, iyo an dai malagpas sa 25 milyon na mga tonelada o 110 milyon mga bale taun-taon, pigbibilang para sa 2.5% kan tanuman nin daga sa kinaban. An Indya iyo an pinakadakulang pagibuhan nin gapas sa kinaban. An Estados Unidos iyo an pinakadakulang tagaluwas sa laog kan kadakol na taon.^[2]

1. ↑ The Biology of Gossypium hirsutum L. and Gossypium barbadense L. (cotton). ogtr.gov.au
2. ↑ "Natural fibres: Cotton" Archived 3 September 2011 at the Wayback Machine., International Year of Natural Fibres