Krishna

Si Krishna (Sanskrito: कृष्ण IAST: Kṛṣṇa [ˈkr̩ʂɳɐ]) sarong mayor na dios sa Hinduismo.^[1] Pigsasamba siya bilang ikawalong avatar ni Vishnu asin bilang sarong supremong diyos. Siya an diyos nin proteksiyon, pagmakulog, pagpadangat, asin pagkamuot; asin saro ini sa pinakapopular asin pinakalakop sa gabos na mga dios nin India.^[2][3] Ipigseselebrar an kumpleanyo ni Krishna taon-taon kan mga Hindu sa Krishna Janmashtami segun sa kalendaryong lunisolar Hindu, na kadtong huring kabtang kan Agosto o amay na Setyembre kan Gregoryanong kalendaryo.^[4]

An mga anekdota asin istorya kan buhay ni Krishna sa pangkagabsan tituladong Krishna Leela. Siya sarong sentral na karakter sa Mahabharata, Bhagavata Purana, an Brahma Vaivrata Purana, asin an Bhagavad Gita, asin nasambit sa dakol na pilosopikong Hindu, teolohiko, asin mga teksto sa mitolohiya. Ilinaladawan siya ninda sa manlainlain na punto de vista: Bilang sarong aking diyos, sarong prankster, sarong modelong bata, sarong banal na heroe, asin an unibersal na supremong persona.^[5] An saiyang ladawan nagpapahiling kan mga osipon na ini, asin ipinahiling sa saiya sa iba-ibang parte kan saiyang buhay, arog kan sarong umboy na nagkakakan nin mantikilya, sarong aking lalaki na nagkakawat nin plawta, sarong aking lalaki ki Radha o napapalibutan nin mga debotong babayi; o sarong mabuot na parakarwahe na nagtatao nin konseho ki Arjuna.^[6]

An ngaran asin mga kahulogan kan Krishna masususog sa enot na milenyo BCE na literatura asin kulto.^[7] Sa nagkapirang sub-tradisyon, sinasamba si Krishna bilang Svayam Bhagavan (an Supremong Dios), asin kun beses iyan inaapod na Krishnaismo. An mga sub-tradisyon na ini naglataw sa konteksto kan peryodo nin medieval Bhakti. An mga literaturang Krishna-related nagpasabong nin kadakol na mga arte arog kan Bharatanatyam, Kathakali, Kuchipudi, Odissi, asin Manipuri dance. Siya sarong pan-Hinduanong dios, alagad partikular nang sinasamba sa nagkapirang lokasyon, arog kan Vrindavan in Uttar Pradesh, Dwarka asin Junagadh sa Gujarat; an aspektong Jagannatha sa Odisha, Mayapur sa West Bengal; sa porma kan Vithoba sa Pandharpur, Maharashtra, Shrinathji at Nathdwara sa Rajasthan, Udupi Krishna sa Karnataka, Parthasarathy sa Tamil Nadu, Parthasathic sa Aranmula, Kerala sa Guruvayoorappan sa Guruvayoor sa Kerala.^{[8][9][10][11][12]}

Poon kan mga taon nin 1960, an pagsamba ki Krishna naglakop man sa kinaban sa Solnopan asin sa Aprika, sa kadaklan huli sa gibohon kan Pankinàban na Sosyedad para ki Krishna Konstiusidad (ISKCON).^[13]

1. ↑ "Krishna".
2. ↑ Ben-Ami Scharfstein (1993). Ineffability: The Failure of Words in Philosophy and Religion. State University of New York Press. p. 166. ISBN 978-0-7914-1347-0. 
3. ↑ Freda Matchett (2001). Krishna, Lord Or Avatara?. Psychology Press. p. 199. ISBN 978-0-7007-1281-6. 
4. ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. The Rosen Publishing Group. pp. 314–315. ISBN 978-0-8239-3179-8. 
5. ↑ Perspectives on Krsna's Various Personalities. 
6. ↑ Knott 2000
7. ↑ A Revolution in Kṛṣṇaism: The Cult of Gopāla. 
8. ↑ Ravi Gupta and Kenneth Valpey (2013), The Bhagavata Purana, Columbia University Press, ISBN 978-0231149990, pp. 185–200
9. ↑ ML Varadpande (1987), History of Indian Theatre, Vol 1, Abhinav, ISBN 978-8170172215, pp. 98–99
10. ↑ J. Gordon Melton (2011). Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations. ABC-Clio. pp. 330–331. ISBN 978-1-59884-205-0. 
11. ↑ Cynthia Packert (2010). The Art of Loving Krishna: Ornamentation and Devotion. Indiana University Press. pp. 5, 70–71, 181–187. ISBN 978-0-253-22198-8. 
12. ↑ Lavanya Vemsani (2016). Krishna in History, Thought, and Culture. ABC-CLIO. pp. 112–113. ISBN 978-1-61069-211-3. 
13. ↑ Selengut (1996). Charisma and Religious Innovation: Prabhupada and the Founding of ISKCON. Archived from the original on 2011-07-13. https://web.archive.org/web/20110713061921/http://content.iskcon.com/icj/4_2/4_2charisma.html. Retrieved on 2022-10-24.