Republika

Ang republika (hale sa Latin res publica public affair) sarong "estado na kung saan ang kapangyarihan nakadepende sa mga tao o sa saindang mga representante; espesipikong sarong estado na mayong monarkiya" asin saro man na "government, o sistema nin gobyerno, kan siring na estado." Dati (espesyalmente kan ika-17 asin ika-18 siglo) an termino ginamit sa pagpasabot nin sarong estado na may konstitusyon demokratiko o representante, alagad mas bago pa sana ini ginamit man nin autokratiko o diktatoryal na mga estado na dai pinamamahalaan nin sarong monarkiya. Pangenot na ginagamit ini ngonyan sa pagpanongod sa arin man na bakong-monarkikal na estado na pinamamayohan nin sarong elehido o nombradong presidente.^[1]

An katagang republika gikan sa Latin na terminong res publica, na literal na nangangahulogan na "pampublikong bagay," "pampublikong urulay," o "pampublikong gibo" asin ginagamit na pang-apod sa estado sa kabilogan. An termino nagmukna kan modernong kahulogan kaiyan mapadapit sa konstitusyon kan suanoy na Republika nin Roma, poon kan pagbagsak kan mga hade kan 509 BC sagkod sa pagpatindog kan Imperyo kan 27 BCE. An konstitusyon na ini nabibisto sa sarong Senado na komponido nin mga mayaman na aristokrata na nagkakapot nin dakulang impluwensiya; An nagkapirang popular na asamblea kan gabos na talingkas na siudadano, na may kapangyarihan na mag - adal nin mga mahistrado asin gumibo nin mga ley; asin an manlaenlaen na klase nin sibil asin politikal na autoridad.

Parateng an sarong republika iyo an saro sanang soberanong estado, alagad igwa man nin mga sub-soberanong estado na inaapod na republika, o igwa nin mga gobyerno na sinasabing republikano sa naturalesa. Halimbawa, an Konstitusyon kan Estados Unidos "naggagarantiya sa lambang Estado sa Unyon na ini nin sarong Republikanong porma nin Gobyerno".^[2] An saro pang halimbawa iyo an Unyon Sobyet, na ilinadawan kan saiyang autoritaryo asin labi-labing sentralisadong gobyerno bilang pederasyon nin boluntad na "Mga republikang sosyalista" na may pantay na diretso asin halangkaw na grado nin panlaog na autonomiya. An Pederasyon nin Rusya saro man na estado na komponido nin parte kan nagkakapirang mga "republika".

1. ↑ "Definition of Republic". Merriam-Webster Dictionary (in English). Retrieved 2017-02-18. a government having a chief of state who is not a monarch 
2. ↑ "Transcript of the Constitution of the United States – Official Text". 2015-10-30.