Kensonenn dre strakal

Er yezhoniezh e vez implijet an termen kensonenn dre strakal (saoz.: ejective consonant) war dachenn ar fonetik hag ar fonologiezh evit komz eus ur gensonenn distaget dre serriñ an troc'h-avel war un dro.

Kensonennoù divouezh int atav.

Pa vezont distaget en un doare sklaer ec'h eo aes o anavezout. E yezhoù zo avat e vezont distaget en un doare gwan a-walc'h ha diaes e c'hell bezañ ober an diforc'h etre int ha kensonennoù dre serriñ plaen.

Merket e vez ar fed ma vez distaget ur gensonenn dre strakal hervez reolennoù treuzskrivañ al lizherenneg fonetikel etrebroadel dre skrivañ ur skrap goude an arouezenn a diskwel pe hini eo al lec'h distagañ pennañ, da skouer [k’].

Kavet e vez stank seurt kensonennoù e reter ha su Afrika, kornôg ha gwalarn Norzhamerika ha kornôg Suamerika. En Europa ne vezont implijet nemet gant un nebeud yezhoù kaokazek. Ral-kenañ int e lec'hioù all dre ar bed.

Kensonennoù dre serriñ eo an darn vrasañ eus ar c'hensonennoù dre strakal implijet gant yezhoù komzet dre ar bed, ha [k’] eo an hini implijet an aliesañ. Ouzhpenn e vez kavet kensonennoù dre fic'hal ha - raloc'h - kensonennoù dre daravat distaget dre strakal ivez.

Kensonenn strakal dre serriñ:

[p’], d.s. en amhareg, skrivet ጰ Selaou

[t’], d.s. en amhareg, skrivet ጠ Selaou

[k’], d.s. en abc'hazeg акы ([aˈkʼə]; "unan") "one"Selaou

[q’], d.s. en jorjieg, skrivet ყ Selaou

[s’], d.s. en amhareg, skrivet ጸ Selaou

Kensonenn strakal dre fic'hal:

[tʃ’], d.s. en amhareg, skrivet ጨ

[tɬ’], d.s. er yezhoù koiek-sanek

[kx’], d.s. er yezhoù koiek-sanek

Kensonenn strakal dre daravat:

[ts’], d.s. e haousaeg

[[ɬ’], d.s. en oubic'heg

Kensonenn strakal tro-gin:

[ʈ’, ʈʂ’], d.s. e yawelmanieg ha yezhoù yokutsek all. Ral-tre eo ar son-mañ daoust ha m'eo aes d'e distagañ.