Oksigen

Oksigen
Nitrogen - Oksigen - Fluor
O S	Taolenn beriodek

An oksigen^[1], pe an oksijen^[2], zo un elfenn gimiek e skourr ar c'halkogenoù, 8 eo he niver atomek ha O hec'h arouez.

Dizoloet e voe gant ar c'himiour svedat Carl Wilhelm Scheele en Uppsala e 1772. Dont a ra ar ger eus ar gresianeg oxys (trenkenn) ha gennan (genel), ur ger dibabet gant ar c'himiour gall Antoine Lavoisier hag e wreg e 1777.

Pa vez reizh ar gwrezverk hag ar wask eo an oksigen ur gaz diatomek : an dioksigen, aroueziet O₂. En aergelc'h e vez kavet an atom oksigen peurliesañ e stumm molekulennoù dioksigen.

Ar volekulenn ozon (trioksigen, O₃) zo ur gaz metastabil hag a gaver e gwiskadoù uhelañ an aergelc'h, dreist-holl el lec'h ma sil darn eus ar skinoù uslimestra a zeu eus an Heol. Abaoe un nebeud dekvloaziadoù e kresk paoter an ozon en aer e live al leur abalamour da obererezh an Den. Produet e vez an ozon pa vez rannet an oksidennoù azot a vez taolet pa zev an treloskoù karrekaet e-pad an devezhioù tomm, dindan gwered skinoù uslimestra an Heol. Pistrius hag oksidus-kenañ eo an ozon.

1. ↑ "oksigen" hervez TermOfis (Ofis Publik ar Brezhoneg)
2. ↑ "oksijen" war al lec'hienn devri.bzh