Elizabeta I | |
---|---|
Kraljica Engleske i Irske | |
Vladavina | 17. novembar 1558 – 24. mart 1603. |
Prethodnik | Marija I |
Nasljednik | Jakov I |
Krunidba | 15. januar 1559. |
Dinastija | Tudor |
Otac | Henrik VIII, kralj Engleske |
Majka | Anne Boleyn |
Rođenje | Greenwich | 7. septembar 1533.
Smrt | 24. mart 1603 London | (69 godina)
Mjesto sahrane | Vestminsterska opatija |
Elizabeta I (engleski: Elizabeth I; 7. septembar 1533 – 24. mart 1603) bila je kraljica Engleske i Irske od 1558. do smrti 1603. Ponekad nazivana Kraljica djevica, Glorijana (slavljena) ili Dobra kraljica Bess, Elizabeta je bila peti i posljednji monarh iz dinastije Tudor. Bila je kćerka kralja Henrika VIII i njegove druge supruge Anne Boleyn, koja je pogubljena dvije i po godine nakon Elizabetinog rođenja. Anin brak sa Henrikom VIII je poništen, a Elizabeta je proglašena nelegitimnom kćerkom. Njen polubrat Edvard VI je na samrti dao krunu Jane Grey ignorišući svoje dvije polusestre Elizabetu i Mariju. Edvardova volja je proglašena nevažećom i Marija je postala kraljica svrgavajući Jane Grey. Tokom Marijine vladavine, Elizabeta je bila zatvorenik godinu dana zbog sumnje da je podržavala protestantske pobunjenike.
Nakon kratkih vladavina polubrata i polusestre, čiji se način upravljanja zemljom razlikovao u svakom pogledu, njeno 44-godišnje kraljevanje dovodi do porasta engleske moći i uticaja u svijetu. U trenutku kada je došla na tron, primjeri dviju prethodnih žena koje su vladale Engleskom nisu obećavali mirnu i uspješnu vladavinu nove kraljice. Čak i oni koji su je podržavali nadali su se da će se udati i vlast prepustiti mužu, ali Elizabeta je imala druge planove. Ona je jednom zauvijek vratila Englesku protestantizmu. Vrijeme njene vladavine prozvano je "Zlatnom Elizabetinom erom", u kojoj je rasla ekonomska moć Engleske, cvjetala nauka, filozofija i kultura. Tokom njene "zlatne vladavine" započinje kolonizacija Sjeverne Amerike i osniva se Britanska istočnoindijska kompanija.
Opisivana je kao stroga i razdražljiva vladarica.[1] Za razliku od mnogih drugih monarha, bila je škrta na dodijeljivanju titula i časti; samo je sedam ljudi zaslužilo njeno odlikovanje. Elizabetina strategija, koju najbolje opisuje njen moto "video et taceo" (vidim ali šutim), često ju je spašavala od pogrešnih političkih odluka i onih vezanih za udaju [2] , koja se nije nikada desila.