Jod

Jod,  ₅₃I

Jod u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Jod, I, 53
Serija	Halogeni elementi
Grupa, Perioda, Blok	17, 5, p
Izgled	ljubičast-tamno siv, sjajan
Zastupljenost	6 · 10−6[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	126,90447[2] u
Atomski radijus (izračunat)	140 (115) pm
Kovalentni radijus	139 pm
Van der Waalsov radijus	198 pm
Elektronska konfiguracija	[Kr] 4d10 5s2 5p5
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 18, 7
1. energija ionizacije	1008,4 kJ/mol
2. energija ionizacije	1845,9 kJ/mol
3. energija ionizacije	3180 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Kristalna struktura	ortorompska
Gustoća	4,94 g/cm3 kg/m3
Koeficijent termalne ekspanzije	83 · 10-6[3] ppm/K
Magnetizam	dijamagnetičan (${\displaystyle \chi _{m}}$= −4,3 · 10−5)[4]
Tačka topljenja	386,85 K (113,70 °C)
Tačka ključanja	457,2[5] K (184 °C)
Molarni volumen	25,72 · 10−6 m3/mol
Toplota isparavanja	41,6[5] kJ/mol
Toplota topljenja	7,76 kJ/mol
Pritisak pare	35[6] Pa pri 298 K
Brzina zvuka	m/s
Specifična toplota	214[7] J/(kg · K) kod 298,15 K
Toplotna provodljivost	0,449 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	±1, 3, 5, 7
Elektrodni potencijal	0,536 (I2 + 2 e− → 2 I−)
Elektronegativnost	2,66 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 123I sin 13,2235 h ε, γ 1,2 + 0,16 123Te 125I sin 59,408 d ε 0,186 125Te 126I sin 13,11 d ε 2,155 126Te β− 1,258 126Xe 127I 100 % Stabilan 128I sin 24,99 min β− 2,118 128Xe ε 1,251 128Te 129I sin 1,57 · 107 god β− 0,194 129Xe
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Xn Štetno N Opasno za okoliš
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: 20/21-50 S: (2-)23-25-61
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Jod (latinski: iodum) jeste hemijski element sa simbolom I (prije uvođenja međunarodnih simbola elemenata bio je J) i atomskim brojem 53. U periodnom sistemu nalazi se u 7. glavnoj grupi (17. grupa) te stoga spada u halogene elemente. Njegovo ime se izvodi iz starogrčke riječi ioeides (ιο-ειδής) u značenju ljubičast, jer pri njegovom zagrijavanju oslobađaju se pare karakteristične ljubičaste boje.

Na sobnoj temperaturi, jod je u čvrstom stanju, vrlo slabo se rastvara u vodi, ali se dobro rastvara u vodenom rastvoru kalij jodida, te još bolje u etanolu i drugim organskim rastvaračima. U mnogim prilikama, često se stvara zabuna kod simbola ovog hemijskog elementa. Tako neke enciklopedije, brojni školski udžbenici,^[8] mnogi mediji i časopisi pogrešno navode simbol J za jod,^[9][10] što je zapravo oznaka za međunarodnu mjernu jedinicu za energiju - joule (džul).

Jod je nezamjenjivi i sastavni dio životinjskih i ljudskih organizama a u tijelo se unosi hranom. Najveća koncentracija joda kod čovjeka prisutna je u štitnoj žlijezdi i tamo se koristi u hormonima tiroksinu i trijodtironinu kao dijodtirosinu. Nedostatak jod u vodi za piće i hrani po pravilu je odgovoran za nastanak strume (gušavosti). Stoga je kao prevenciju nastanka strume preporučeno najmanje jednom sedmično uključivanje morskih riba i plodova u ishranu kao i upotreba takozvane jodirane kuhinjske soli (so sa natrij- ili kalij-jodatom). Pomoću ovakve individualne profilakse i jodiranjem hrane za stoku, u mnogim zemljama svijeta nedostatak joda u tlu je djelomično ublažen.

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom harry
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom ciaw
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom persys
4. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom crc
5. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom zhang
6. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom gestis
7. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom lide
8. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom gutman
9. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom prolexis
10. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom klajn