Lantan

Lantan,  ₅₇La

Lantan u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Lantan, La, 57
Serija	Prelazni metali ponekad smatran i lantanoidom
Grupa, Perioda, Blok	3, 6, d[a]
Izgled	srebreno bijeli metal
Zastupljenost	1,7 · 10−3[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	138,90547(7)[2] u
Atomski radijus (izračunat)	195 (-) pm
Kovalentni radijus	207 pm
Van der Waalsov radijus	- pm
Elektronska konfiguracija	[Xe] 5d16s2
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 18, 9, 2
1. energija ionizacije	538,1 kJ/mol
2. energija ionizacije	1067 kJ/mol
3. energija ionizacije	1850,3 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Mohsova skala tvrdoće	2,5
Kristalna struktura	heksagonalna
Gustoća	6170[3] kg/m3 pri 293,15 K
Magnetizam	paramagnetičan (${\displaystyle \chi _{m}}$ = 5,4 · 10−5)[4]
Tačka topljenja	1193 K (920 °C)
Tačka ključanja	3743[5] K (3470 °C)
Molarni volumen	22,39 · 10−6 m3/mol
Toplota isparavanja	400[5] kJ/mol
Toplota topljenja	6,2 kJ/mol
Pritisak pare	1,33 · 10−7 Pa pri 1193 K
Brzina zvuka	2475 m/s pri 293,15 K
Specifična toplota	190 J/(kg · K)
Specifična električna provodljivost	1,626 · 106 S/m
Toplotna provodljivost	13 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	3
Oksid	La2O3
Elektrodni potencijal	−2,38 V (La3+ + 3e− → La)
Elektronegativnost	1,1 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 135La sin 19,5 h ε 1,200 135Ba 136La sin 9,87 min ε 2,870 136Ba 137La sin 60.000 god ε 0,600 137Ba 138La 0,09 % 1,05 · 1011 god ε 1,737 138Ba β- 1,044 138Ce 139La 99,91 % Stabilan 140La sin 1,6731 d β- 3,762 140Ce 141La sin 3,92 h β- 2,502 141Ce
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja F Lahko zapaljivo
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: 11 S: 16-33-36/37/39
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Lantan je hemijski element sa simbolom La i atomskim brojem 57. To je mehki, duktilni, srebreno-sjajni bijeli metal koji vrlo brzo potamni kada se izloži zraku, a dovoljno je mehak da se može rezati nožem. Po njemu je nazvana i serija lantanoida, grupa od 15 veoma sličnih hemijskih elemenata koji su u periodnom sistemu elemenata svrstani između lantana i lutecija. Ponekad se lantan smatra prvim elementom prelaznih metala 6. periode. Kao takav, gotovo uvijek se pretpostavlja da ima oksidacijsko stanje +3. Za njega nije poznata biološka funkcija i ne smatra se otrovnim za ljude.

Lantan se obično može naći u kombinaciji sa cerijem i drugim rijetkim zemnim elementima. Prvi ga je pronašao švedski hemičar Carl Gustav Mosander 1839. kao "nečistoću" u cerij-nitratu, pa je stoga i njegovo ime lanthanum izvedeno iz grčkog λανθανειν (lantanein) u značenju "(onaj koji je) skriven". Iako se on svrstava u rijetke zemne elemente, lantan je 28. element po rasprostranjenosti u Zemljinoj kori, odnosno ima ga oko tri puta manje od olova. U mineralima poput monacita i bastnesita, lantan sačinjava više od četvrtine sadržaja lantanoida u njima. Iz ovih minerala, on se izdvaja koristeći kompleksni višestepeni proces ekstrakcije. Zbog složenosti tih procesa, čisti metalni lantan nije izoliran sve do 1923. godine.

Spojevi lantana imaju brojne načine primjene kao što su katalizatori, dodaci u staklu, ugljično osvjetljenje za osvjetljavanje studija i projekcije, elementi za paljenje u upaljačima i bakljama, elektronske katode, scintilatori, TIG elektrode (za lučno varenje u zaštitnoj atmosferi internog gasa) i druge. Lantan-karbonat je odobren za upotrebu u medicinske svrhe za liječenje zatajenja bubrega (hiperfosfatemija).

Greška kod citiranja: <ref> oznake postoje za grupu pod imenom "lower-alpha", ali nije pronađena pripadajuća <references group="lower-alpha"/> oznaka, ili zatvarajući </ref> nedostaje

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom harry
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom iupac
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Greenwood
4. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom weast
5. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom zhang