U citologiji, mikrosomi (grč. μικρός – mikrós = mali + σώμα – soma = tijelo) su heterogeni vezikulski artefakti (promjer ~ 20-200 nm) re-formirani iz dijelova endoplazmatskog retikuluma (ER) kada se eukariotske ćelije raspadaju u laboratoriji; nema ih u zdravim, živim ćelijama.[1]
Mikrosomi se mogu koncentrirati i odvojiti od ostalih ćelijskih ostataka pomoću diferencijalnog centrifugiranja. Nerazbijene ćelije, jedra i mitohondrije talože se na 10.000 g, dok topivi enzimi i fragmentirani ER, koji sadrži citohrom P450 (CYP), ostaju u rastvoru (g je Zemljino gravitaciono ubrzanje). Sa 100.000 g, postignutim bržom rotacijom centrifuge, ER se taloži iz rastvora u obliku kuglica, ali topljivi enzimi ostaju u supernatantu. Na taj način se koncentrira i izolira citohrom P450 u mikrosomima. Mikrosomi su crvenkasto-smeđi, zbog prisustva hema. Zbog potrebe za višedjelnim proteinskim sistemom, mikrosomi su neophodni za analizu metaboličke aktivnosti CYP-a. Ovi CYP-ovi obilni u su jetri pacova, miševa i ljudi, ali su prisutni i u svim drugim organima i organizmima.
Da bi se dobili mikrosomi koji sadrže specifični CYP ili velike količine aktivnog enzima, pripremaju se iz Sf9 ćelija insekata ili u kvascu, preko heterologne ekspresije. Također se može izvršiti ekspresija cijelih ili krnjih proteina u Escherichia coli.[2][3] Zato su mikrosomi dragocjeno sredstvo za ispitivanje metabolizma spojeva (enzimska inhibicija, klirens, identifikacija metabolita) i za ispitivanje interakcija lijekova putem istraživanja in vitro . Često se biraju mikrosomske partije na osnovu nivoa enzimske aktivnosti specifičnih CYP. Neke grupe su dostupne za proučavanje određenih populacija (primjer: mikrosomi pluća pušača ili nepušača) ili su podijeljene u klasifikacije kako bi se zadovoljili ciljani nivo aktivnosti CYP za studije inhibicije i metabolizma.
Mikrosomi se koriste da bi oponašali aktivnost endoplazmatskog retikuluma u epruveti i za eksperimente koji zahtijevaju sintezu proteina na membrani; pružaju način da e shvati kako se proteini stvaraju na ER u ćeliji, rekonstitucijom procesa u epruveti.