Back Vrugbare Halfmaan Afrikaans الهلال الخصيب Arabic الهلال الخصيب ARZ Creciente Fértil AST Bərəkətli hilal Azerbaijani برکتلی هیلال AZB Бәрәкәтле ярым ай Bashkir Урадлівы паўмесяц Byelorussian Урадлівы паўмесяц BE-X-OLD Плодороден полумесец Bulgarian
Plodni polumesec je region u jugozapadnoj Aziji površine između 400.000 i 500.000 km², na teritoriji današnjih država: Irak, Izrael, Palestina, Sirija, Liban, Egipat, Jordan, jugoistočni dio Turske i zapadni dio Irana.[1][2] Neki autori uključuju i Kipar. Naziv Plodni polumesec je prvi upotrijebio američki arheolog Džejms Henri Brested sa Univerziteta u Čikagu, inspirisan činjenicom da je reč o plodnoj teritoriji čiji oblik podseća na polumesec.
Područje je geografski važno kao most između Afrike, Azije i Evrope, preko kojeg su prelazile migracije iz predhodne istorije prilikom širenja čovječanstva. Po jednoj teoriji Srednji istok je važan i za distribuciju mnogih biljnih i životinjskih vrsta, pogotovo njihovo zadržavanje i preživljavanje u vrijeme nepogodnih klimatskih uslova u Evropi i Africi.
Zbog bogatog istorijskog nasleđa ovo područje se često naziva kolijevkom civilizacije[3] jer je tu počeo prvi uređeni proces modifikacija prirodnih vegetacija u daljnjem razvoju pripitomljavanja biljaka za uzgoj. Tehnološki razvoj u regionu omogućio je razvoj agrikulture na bazi osam pripitomljrnih biljaka, sistema navodnjavanja, pripitomljavanje životinja (ovca, koza, goveče, svinja), proizvodnju keramike i pojavu prvog zanata (keramičarski), pojavu stakla, točka, prvo pismo.Krajnji rezultat je stvaranje prve ljudske Sumerske civilizacije.[4]
Pojava društvenog raslojavanja povezanog sa razvojem poljoprivrede u neolitu naziva se Neolitska revolucija, a termin je prvi upotrijebio 1920. australijski arheolog Vere Gordon Childe.
Na osnovu arheoloških nalaza i radiokarbonske analize izrađena je ASPRO (Atlas des sites du Proche-Orient - Atlas of Near East archaeological sites) hronologizacija[5] perioda, kultura, osobenosti i datiranje neolitskog perioda na području Plodnog polumjeseca.
| ASPRO Period | Kulture | Datiranje (pne) |
| Period 1 | Natufian, Zarzian | 12.500 – 9.500. |
| Period 2 | Protoneolit, Predkeramički neolit A | 10.500 – 8.300. |
| Period 3 | Rani Predkeramički neolit B | 9.200 – 8.300. |
| Period 3 | Srednji Predkeramički neolit B | 8.400 – 7.500. |
| Period 4,5 | Kasni Predkeramički neolit B Predkeramički neolit C | 7.600 – 6.000. |
| Period 6 | Hassuna, Samarra, Halaf, Ubaid 1 | 6.400 – 5.600. |
| Period 7 | Keramički Neolit A, Halaf final, Ubaid 2 | 5.800 – 5.400. |
| Period 8 | Keramički Neolit B, Ubaid 3 | 5.000 – 4.500. |
| Period 9 | Ubaid 4 | 6.400 – 5600. |
- ^ Haviland, William A.; Prins, Harald E. L.; Walrath, Dana; McBride, Bunny (13. 1. 2013). The Essence of Anthropology (3rd izd.). Belmont, California: Cengage Learning. str. 104. ISBN 978-1111833442.
- ^ Ancient Mesopotamia/India. Culver City, California: Social Studies School Service. 2003. str. 4. ISBN 978-1560041665.
- ^ Mezolitske osnove neolitskih kultura u Južnom Pomoravlju, Dragoslav Srejović, Elektronsko izdanje — zajednički poduhvat TIA Janus i Ars Libri, Beograd, 2001, Pristupljeno 15. aprila 2011.
- ^ The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Fertile Crescent". Encyclopædia Britannica. Cambridge University Press. Pristupljeno 28. 1. 2018.
- ^ Francis Hours (1994). Atlas des sites du proche orient (14000 - 5700 BP). Maison de l'Orient méditerranéen. ISBN 978-2-903264-53-6. Pristupljeno 25. 7. 2011.