Raspad Jugoslavije

Raspad Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije
Animirana mapa pokazuje raspad SFR Jugoslavije od 1989. do 2008. Različite boje predstavljaju područja pod različitom kontrolom.      SFR Jugoslavija (1943–92)      Slovenija (1991–)      Hrvatska (1991–)      Republika Srpska Krajina (1991–95; nakon operacije "Oluja" Hrvatske vojske (1995) postala dio Hrvatske)      Republika Makedonija (1991–)      Republika Bosna i Hercegovina (1992–95; danas Bosna i Hercegovina)      Hrvatska Republika Herceg-Bosna (1991–94; postala dio Federacije Bosne i Hercegovine nakon Vašingtonskog sporazuma, danas entitet u Bosni i Hercegovini)      Republika Srpska (1992–95; postala entitet u Bosni i Hercegovini)      Savezna Republika Jugoslavija (1992–2003; naslijedila ju državna zajednica "Srbija i Crna Gora" 2003–06)      Autonomna pokrajina Zapadna Bosna (1991–94; postala dio Bosne i Hercegovine      Bosna i Hercegovina (1995–)      UNTAES u Istočnoj Slavoniji, Baranji i Zapadnom Srijemu (1995–1998; postala dio Hrvatske)      Crna Gora (2006–)      Srbija (2006–)      Kosovo (2008–; samo djelimično priznata, de jure dio Srbije kao AP Kosovo i Metohija)
Datum	25. juni 1991 - 27. april 1992. (10 mjeseci i 2 dana)
Mjesto	Balkan
Lokacija	SFR Jugoslavija: SR Hrvatska→ Hrvatska SR Slovenija→ Slovenija SR Bosna i Hercegovina→ Republika Bosna i Hercegovina SR Makedonija→ Makedonija SR Jugoslavija SR Srbija→ Srbija SR Crna Gora→ Crna Gora Nepriznate paradržave: Republika Srpska Krajina Republika Srpska Dubrovačka Republika Herceg-Bosna AP Zapadna Bosna Republika Kosovo
Vrsta	Politički raspad
Razlog	Pad komunizma, rast nacionalizma
Ishod	Raspad Jugoslavije i formiranje nezavisnih država nasljednica Nastavak jugoslavenskih ratova
Suđenje	Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju
Presuda	Spisak presuda

Raspad Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije predstavlja rezultat niza političkih događaja i sukoba tokom ranih 1990-ih. Nakon perioda političkih kriza tokom 1980-ih, sastavne republike SFR Jugoslavije su se odvojile, ali su neriješena pitanja uzrokovala oštre međuetničke jugoslavenske ratove. Ratovi su primarno zahvatili Bosnu i Hercegovinu i susjedne dijelove Hrvatske.

Nakon pobjede Saveznika u Drugom svjetskom ratu, Jugoslavija je uspostavljena kao federacija šest republika, sa granicama iscrtanim duž etničko-historijskih granica: SR Bosna i Hercegovina, SR Hrvatska, SR Makedonija, SR Crna Gora, SR Srbija i SR Slovenija. Dodatno, dvije autonomne pokrajine su uspostavljene unutar SR Srbije: SAP Vojvodina i SAP Kosovo. Svaka od republika imala je svoju organizaciju Saveza komunista Jugoslavije i vladajuću elitu, te su sve tenzije rješavane na federalnom nivou. Jugoslavenski model organiziranja države, kao i "srednji put" između planirane i slobodne ekonomije, imali su relativan uspjeh, te je država doživjela period snažnog ekonomskog rasta i relativnu političku stabilnost do 1980-ih, pod vlašću doživotnog predsjednika Josipa Broza Tita. Nakon njegove smrti 1980. godine, oslabljen sistem federalne vlade ostavljen je nemogućim da se bori sa ekonomskim i političkim izazovima.

Tokom 1980-ih, kosovski Albanci počeli su tražiti da se njihova autonomna pokrajina prevede u saveznu republiku, počevši sa protestima 1981. Etničke tenzije između Albanaca i Srba na Kosovu ostale su visoke čitavu deceniju, što je rezultiralo povećanju neslaganja Srba širom Jugoslavije visokoj autonomiji provincija i neefikasan sistem konsenzusa na federalnom nivou, što je viđeno kao prepreka srpskim interesima. Godine 1987, Slobodan Milošević je došao na čelo Srbije, te kroz niz populističkih poteza osigurao je de facto kontrolu nad Kosovom, Vojvodinom i Crnom Gorom, dobijajući visok nivo podrške među Srbima zbog njegove centralističke politike. Milošević se susreo sa opozicijom partijskih lidera zapadnih republika, Slovenije i Hrvatske, koji su zahtijevali veću demokratizaciju države u skladu s Revolucije 1989. u istočnoj Evropi. Savez komunista Jugoslavije raspao se u januaru 1990. duž federalnih linija. Republičke komunističke organizacije postale su zasebne socijalističke stranke.

Tokom 1990-ih, socijalisti (bivši komunisti) izgubili su moć od etničkih separatističkih stranaka u prvim višestranačkim izborima koji su se održali širom države, osim u Srbiji i Crnoj Gori, gdje su pobijedili Milošević i njegovi saveznici. Nacionalistička retorika na svim stranama postala je značajno vidljiva. Između juna 1991. i aprila 1992, četiri republike su proglasile nezavisnost (samo su Srbija i Crna Gora ostale u Federaciji), ali je status etničkih Srba van Srbije i Crne Gore, kao i etničkih Hrvata van Hrvatske, ostao neriješen. Nakon niza međuetničkih incidenata, jugoslavenski ratovi su započeli, prvo u Hrvatskoj a onda, najžešći, u multi-etničkoj Bosni i Hercegovini; ratovi koji su ostavili dugotrajne ekonomske i političke posljedice u regionu.