Specijacija

Dio serije o
Evoluciji
Dijagram divergencije modernih taksonomskih grupa iz zajedničkog pretka
Ključne teme Uvod u evoluciju Zajednički predak Dokazi evolucije
Procesi i ishodi Populacijska genetika Varijacija Raznolikost Mutacija Selekcija Adaptacija Polimorfizam Genetički drift Genski tok Specijacija Adaptivna radijacija Kooperacija Koevolucija Divergentna evolucija Konvergentna evolucija Paralelna evolucija Izumiranje
Prirodna historija Porijeklo života Historija života Hronologija života Evolucija čovjeka Filogenetsko stablo Biološka raznolikost Biogeografija Taksonomija Evolucija taksonomije Kladistika Tranzicija fosila Masovna izumiranja
Historija teorije evolucije Pregled Renesansa Prije Darwina Darwin Porijeklo vrsta Prije sinteze Moderna sinteza Molekulska evolucija Evo-devo Trenutna istraživanja Historija paleontologije (hronologija)
Polja po oblastima Primjene evolucije Biosocijalna kriminologija Ekološka genetika Evolucijska estetika Evolucijska antropologija Evolucijsko računarstvo Evolucijska ekologija Evolucijska ekonomija Evolucijska epistemologija Evolucijska etika Evolucijska teorija igara Evolucijska lingvistika Evolucijska medicina Evolucijska neuronauka Evolucijska fiziologija Evolucijska psihologija Eksperimentalna evolucija Filogenetika Paleovirologija Selektivno križanje Biosistematika Univerzalni darvinizam
Socijalne implikacije Evolucija kao činjenica i teorija Socijalni efekt Kontroverza kreacije-evolucije Prigovori evoluciji Nivo podrške
Kategorija:Evolucijska biologija
p r u

Specijacija (lat. species = vrste) je proces nastajanja novih vrsta putem evolucijske divergencije populacija ili monofiletske evolucije.^[1] Određuju je svi opći evolucijski faktori iako se događa u relativno kratkim geološkim razdobljima i na razini infraspecijskih kategorija živih bića (mikroevolucija).^[2]

Biolog Orator F. Cook je prvi skovao termin specijacija za razdvajanje određene „loze“ ili „kladogenezu“, za razliku od "anageneze" ili "filetičke evolucije" koje se dešavaju unutar te linije.^[3][4][5] Pitanje da li i koliko genetički drift manje ili više doprinosi specijaciji problem je mnogih rasprava.

Na osnovu izolacijskih činilaca koji uzrokuju polaznu divergenciju populacija (u subpopulacije), moguća su tri osnovna oblika specijacije:

• alopatrična,
• peripatrična,
• parapatrična i
• simpatrična.^[6][7][8]

1. ^ Lawrence E. (1999): Henderson's Dictionary of biological terms. Longman Group Ltd., London, ISBN 0-582-22708-9.
2. ^ Hadžiselimović R. (1986): Uvod u teoriju antropogeneze. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.
3. ^ Berlocher, Stewart H. (1998). "Origins: a Brief History of Research on Speciation". u Howard, Daniel J.; Berlocher, Stewart H. (ured.). Endless Forms: Species and Speciation. New York: Oxford University Press. str. 3. ISBN 0195109015.
4. ^ Cook O. F. (1906). "Factors of species-formation". Science. 23 (587): 506–507. doi:10.1126/science.23.587.506. PMID 17789700.
5. ^ Cook O. F. (1908). "Evolution without isolation". American Naturalist. 42 (503): 727–731. doi:10.1086/279001.
6. ^ Berberović Lj., Hadžiselimović R. (1977): Rječnik nauke o evoluciji. Svjetlost, Sarajevo.
7. ^ Campbell N. A. (1996): Biology. The Benjamin/Cummings Publishing Comp., Inc., Menlo Parc (CA), USA, ISBN 0-8053-1957-3.
8. ^ Radoman P. (1971): Teorija organske evolucije. Zavod za izdavanje udžbenika SR Srbije, Beograd.