Back Koolstofdioksied Afrikaans Kohlenstoffdioxid ALS ካርቦን ክልቶኦክሳይድ Amharic Dioxido de carbonio AN ثنائي أكسيد الكربون Arabic কাৰ্বন ডাই অক্সাইড Assamese Dióxidu de carbonu AST Karbon qazı Azerbaijani کربون دیاوکسید AZB Onglėis dvėdegėnis BAT-SMG
| Ugljik dioksid | |
|---|---|
  | |
| Općenito | |
| Hemijski spoj | Ugljik dioksid |
| Druga imena | Karbon-dioksid, karbon (IV) oksid, ugljik (IV) oksid, ugljendioksid |
| Molekularna formula | CO2 |
| CAS registarski broj | 124-38-9 |
| Kratki opis | bezbojni gas |
| Osobine1 | |
| Molarna masa | 44,0095(14) g/mol |
| Agregatno stanje | gasovito |
| Gustoća | 1,562 g/L (čvrsti pri 1 atm i -78,5 °C) 1,977 g/L (gasoviti pri 1 atm i 0 °C) |
| Tačka topljenja | −78 °C (194,7 K) (sublimira) |
| Tačka ključanja | −57 °C (216,6 K) (pod pritiskom od 5,185 bar) |
| Rastvorljivost | 1,45 g/L vode (na 25 °C i 100 kPa) |
| Dipolni moment | 0 |
| Rizičnost | |
| NFPA 704 |  0
2
0
|
| 1 Gdje god je moguće korištene su SI jedinice. Ako nije drugačije naznačeno, dati podaci vrijede pri standardnim uslovima. | |
Ugljik-dioksid (drugi nazivi: karbon-dioksid, karbon (IV) oksid, ugljik (IV) oksid, nepravilno: ugljendioksid) (hemijska formula CO2) je prirodni hemijski spoj dva atoma kisika spojenih sa jednim atomom ugljika kovalentnom vezom. U standardnim uslovima temperature i pritiska je u gasovitom stanju. U Zemljinoj atmosferi se nalazi u količini od oko 0,039% (po zapremini)[1] Dio je ugljikovog ciklusa, a biljke, alge i cijanobakterije ga koriste u procesu fotosinteze (u prisustvu vode djelovanjem sunčeve svjetlosti) za proizvodnju ugljikohidrata, čime se kao nusproizvod otpušta kisik.[2] Međutim, pošto se fotosinteza ne može odvijati u mraku, dio ugljik dioksida proizvode biljke noću u procesu disanja.[3]
Ugljik-dioksid u prirodi nastaje sagorijevanjem uglja ili ugljikovodika, fermentacijom šećera u alkoholnim pićima kao i disanjem svih živih organizama. Ljudi i kopnene životinje ga izbacuju iz disajnih organa. Emitiraju ga vulkani, gejziri i vreli izvori vode te druga mjesta gdje je Zemljina kora tanka. Oslobađa se i iz karbonatnih stijena putem rastvaranja. CO2 se može naći u jezerima na dubinama ispod nivoa mora, te izmješan sa naftom i prirodnim gasom.[4]
Uticaji ugljik dioksida na okolinu su od značajnog interesa. Ugljik dioksid je važan staklenički gas, koji zagrijava površinu Zemlje tako što smanjuje i onemogućava radijaciju toplote u svemir. Atmosferski ugljik dioksid je osnovni izvor karbona za život na Zemlji, a njegova koncentracija u Zemljinoj atmosferi prije industrijske revolucije još od kasnog prekambrija bila je regulirana fotosintetičkim organizmima. Međutim, od industrijske revolucije do danas brzo je porasla koncentracija CO2 u atmosferi zbog sagorijevanja karbonskih (fosilnih) goriva (uglja, nafte i prirodnog gasa). Posljedica povećanja koncentracije CO2 u atmosferi je globalno zatopljenje te antropogene klimatske promjene. Ugljik dioksid je najveći izvor zakiseljavanja okeana pošto on pri rastvaranju u vodi proizvodi ugljičnu kiselinu[5] koja je slaba kiselina te njena ionizacija u vodi je nekompletna.
- CO2 + H2O ⇔ H2CO3
- ^ http://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/#mlo
- ^ Donald G. Kaufman, Cecilia M. Franz (1996). Biosphere 2000: protecting our global environment. Kendall/Hunt Pub. Co. ISBN 978-0-7872-0460-0. Pristupljeno 11. 10. 2011.
- ^ Food Factories. www.legacyproject.org. Pristupljeno 10. oktobar 2011.
- ^ "General Properties and Uses of Carbon Dioxide, Good Plant Design and Operation for Onshore Carbon Capture Installations and Onshore Pipelines". Energy Institute. Arhivirano s originala, 26. 6. 2012. Pristupljeno 14. 3. 2012.
- ^ National Research Council. "Summary." Ocean Acidification: A National Strategy to Meet the Challenges of a Changing Ocean. Washington, DC: The National Academies Press, 2010. 1. Print.