Vulkan

Vulkani su velike pukotine u litosferi kroz koje najčešće uz eksploziju iz unutrašnjosti Zemlje izbijaju užarene stijene, pepeo i gasovi. Pukotina u litosferi kroz koju se izliva užarena masa naziva se krater. Užarena masa koja izbija na površinu Zemlje kroz krater naziva se magma ili lava, a pojava erupcija vulkana. Zone na Zemlji koje se odlikuju vulkanskom aktivnosti nazivaju se labilnim zonama.

Na Zemlji se vulkani najčešće nalaze tamo gdje se tektonske ploče divergiraju ili konvergiraju, a većina se nalazi pod vodom, no vulkani postoje i na tijelima koja nemaju tektonske ploče (Venera, Io). Na primjer, srednjeokeanski greben, kao što je Srednjoatlantski greben, ima vulkane uzrokovane divergentnim tektonskim pločama, dok Pacifički vatreni prsten ima vulkane uzrokovane konvergentnim tektonskim pločama. Vulkani se takođe mogu formirati tamo gde dolazi do rastezanja i stanjivanja ploča kore, kao što je u istočnoafričkom rascepu i vulkanskom polju Wells Grey-Clearwater i rascepu Rio Grande u Severnoj Americi. Pretpostavlja se da vulkanizam udaljen od granica ploča nastaje iz dijapira koji se uzdižu sa granice jezgra-plašt, 3.000 kilometara duboko u Zemlji. To rezultira vulkanizmom žarišta, primjer je havajska žarišta. Vulkani se obično ne stvaraju tamo gdje dvije tektonske ploče klize jedna pored druge. Velike erupcije mogu uticati na atmosfersku temperaturu jer pepeo i kapljice sumporne kiseline zaklanjaju Sunce i hlade Zemljinu troposferu. Historijski gledano, velike vulkanske erupcije pratile su vulkanske zime koje su uzrokovale katastrofalnu glad.^[1]

Naziv vulkan potiče od rimskog boga Vulkana, boga vatre i vulkana.

Vulkanima se bavi vulkanologija.

1. ^ Rampino, M R; Self, S; Stothers, R B (maj 1988). "Volcanic Winters". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 16 (1): 73–99. Bibcode:1988AREPS..16...73R. doi:10.1146/annurev.ea.16.050188.000445.