Ang abyad usa ka matang sa sistema sa pagsulat nga ang matag simbolo alang sa usa ka patingog. Ang magbasa mao na ang mopuno sa mga tukmang katingog. Usa kini ka tawag nga giawhag ni Peter T. Daniels [1] aron sa pagpuli sa duha ka termino nga kapatingogan kun alpabetong patingog kun silabaryo aron pagpasabot sa banay sa mga pagsulat nga gitawag nga Kasadpang Semitikanhon. Ang ubang mga lingwista moapil sa Kasadpang Semitikanhon nga usa ka matang sa alpabeto, samtang ang uban mobahin niini isip usa ka lahi nga sistema sa pagsulat ug ang uban motan-aw niini nga talagsaong matang sa silabaryo. Sa pagkagamit ang mga abjad usahay naa'y pulong nga "alpabeto" sa ilang ngalan sama sa "Pinisyanong alpabeto" ug "Arabikong alpabeto".
Sumala ni Daniels ang mga abjad lahi sa alpabeto sa ilang mga patingog dili mga katingog nga girepresentar sa mga batakang grapemo. Ang abjad nalahi usab sa lain kategorya nga gihimo ni Daniels nga ang mga abugida nga ang katingog nga tingog gipasabot sa ponolohiya ug naa'y mga marka sa katingog sa mga sistema apan kini mga opsyonal lamang ug dili mao ang sagad nga paggamit. Sa abugida ang mga katingog (gawas sa masunod nga katingog) kanunay nga gimarkahan mahimong og diyakritiko, gamayng gitaod ngadto sa letra kun usa ka glipo. Ang ubang mga abugida migamit og nalahi nga simbolo aron pagpugong sa masunod nga katingog aron ang patingog ra ang marepresentar nga tingog. Sa usa ka silabaryo ang grapemo nagpasabot og usa ka kompletong silabiko kun usa ka nag-inusarang katingog kun kombinasyon sa katingog ug usa ngadto sa duha ka mga patingog.
Mga sistema sa pagsulat |
---|
Kasaysayan |
Grapemo |
Lista sa mga sistema sa pagsulat |
Mga matang |
Alapabetong petsuryal |
Alpabeto |
Abjad |
Abugida |
Silabaryo |
Logograpiyo |
Kasikbit |
Pictogramo |
Ideyogramo |